Olejek rumiankowy – właściwości i zastosowanie w aromaterapii 4 rumianków

Szacuje się, że każdego dnia ludzie na całym świecie wypijają aż milion kubków herbaty rumiankowej! Ale to przecież nic dziwnego, bo rumianek to zasłużenie jedno z najważniejszych ziół w domowej apteczce. Podobnie ważne są olejki rumiankowe.

W sklepie czekają na Ciebie:

Główne właściwości olejku z rumianku rzymskiego: 

  • przeciwskurczowy
  • przeciwzapalny
  • przeciwbólowy
  • przeciwpasożytniczy
  • uspokajający (pomaga zasnąć)

Olejek rumianku rzymskiego polecany jest w:

  • rozmaitych bólach, w tym nerwobólach i bólach wywołanych skurczami
  • stresie, szoku, traumie psychologicznej
  • drażliwości, nerwowości 
  • dolegliwościach spowodowanych pasożytami

Olejek rumiankowy jest często używany w kosmetykach ze względu na łagodzące działanie (Srivastava et al. 2011).

Ponadto rumianek uspokaja, pomaga spać, działa przeciwbólowo i rozkurczowo w przypadku wielu kobiecych przypadłości (Murakami et al. 2005, Sung Hee Lee 2002). Rumianek nie ma wpływu lub ma wpływ marginalny na poziom estrogenu i w aromaterapii klinicznej jest stosowany parze z lawendą w globulkach dopochwowych poprawiających stan nawilżenia nawet u kobiet cierpiących na nowotwory estrogenozależne (Simões et al. 2018).

Receptury z rumiankiem rzymskim w roli głównej

Mieszanka na ból pleców w czasie porodu wg Pam Conrad:

Mieszanka na poprawę samopoczucia i złagodzenie lęku (Rho et al. 2006):

  • Lawenda 4 krople
  • Rumianek 3 krople
  • Rozmaryn 2 krople
  • Cytryna 1 kropla
  • Wymieszaj z 30 ml oleju migdałowego lub innego ulubionego i stosuj do masażu

Mieszanka na ząbkowanie wg Valerii Ann Worwood:

  • Rumianek rzymski 1 kropla
  • Lawenda lekarska 1 kropla
  • Geranium 1 kropla
  • Olej bazowy 30 ml (lub ok. 2 łyżki) np. olej migdałowy
  • Stosuj ¼ łyżki tej mieszanki do masażu ciała dziecka, omijając główkę, szyję i genitalia

Rumianek rzymski – właściwości i zastosowanie w aromaterapii

Rumianek kojarzy nam się często z łagodnością: z naparem ziołowym dla dzieci, delikatnymi, białymi płatkami, kompresem na oczy. Tymczasem olejek eteryczny rumianku rzymskiego to prawdziwa bestia – przez niektórych autorów nazywany jest najsilniejszym olejkiem przeciwskurczowym. I rumianek potrafi połączyć tę super moc z delikatnością, co czyni go uniwersalnym panaceum, bezpiecznym również dla dzieci i kobiet w ciąży. 

Olejek z rumianku rzymskiego – jak pachnie

Zapach: w tym olejku znajdziesz nuty ziołowe oraz nietypowe dla świata ziół nuty owocowe (zapach jabłka świeżego/suszonego) i jest to bezpośrednio związane ze składem olejku: przeważają w nim rozmaite estry, na przykład estry butylowe i izobutylowe kwasów angelikowego oraz masłowego. 

Wystarczy kropla: te nietypowe dla olejków eterycznych estry występują w olejku rumiankowym w dużej ilości i prawdopodobnie właśnie dlatego, aby odczuć działanie tego olejku wystarczy kropla lub jeszcze mniej. Dlatego choć 1 ml tego olejku kosztuje więcej niż 10-mililitrowa buteleczka wielu innych olejków eterycznych, to kuracja olejkiem rumiankowym nie jest kosztowna – po prostu używa się go mniej. 

Olejek z rumianku rzymskiego – działanie przeciwskurczowe i inne cenne właściwości

Jeśli czujesz się czasem jak skurczona rodzynka, to pewnie wiesz, jak przykre są wszelkie przykurcze mięśni, żołądka i innych organów wewnętrznych. Procesy życiowe nie przebiegają wtedy w optymalny sposób, często czujemy ból, rozdrażnienie i mamy problemy z zasypianiem. Skurcze mogą dotyczyć mięśni, układu trawiennego, napięcia miesiączkowego i wielu innych sfer, więc trudno w kilku słowach streścić korzyści zdrowotne działania olejku rumianku rzymskiego. Jeśli jednak chcesz, by twoja rodzynka stała się na powrót soczystym winogronkiem – po prostu przetestuj ten olejek.

Właściwości: olejek rumianku rzymskiego działa silnie rozkurczowo na mięśnie gładkie (Sándor et al. 2018). Według Pam Conrad jest to najbardziej rozluźniający olejek eteryczny, który pomaga w przypadku wszelkich spazmów, mięśniowych czy gastrycznych.

Może być stosowany w czasie porodu, przy czym nie koliduje ze skurczami porodowymi. Rumianek jest tradycyjnie polecany w sprawach kobiecych. Badania Burns et al. 2007 wskazują, że olejek rumiankowy i szałwii muszkatołowej zmniejszają odczuwanie bólu podczas porodu. Natomiast w czasie 8-letnich badań nad skutecznością aromaterapii podczas porodu zaobserwowano, że przy stosowaniu aromaterapii (m.in. rumianek rzymski)  zmniejszyła się ilość opioidów stosowanych przeciwbólowo podczas porodu (Burns et al. 2000).

Rumianek rzymski wg aromaterapeutki klinicznej Penny Price

Zastosowanie tradycyjne: od czasów starożytnych stosowany w mdłościach, także podczas ciąży, oraz dla złagodzenia stresu psychicznego, jako środek relaksujący i przeciwdepresyjny.

Właściwości: przeciwzapalny, przeciwskurczowym uspokajający, poprawiający trawienie, na dolegliwości miesiączkowe. Polecany w atopowym zapaleniu skóry i innych stanach zapalnych skóry, reumatyzmie, bólach głowy, niestrawności oraz dolegliwościach okołomenopauzalnych.

Należy jednak zachować ostrożność u astmatyków ze względu na bliskie pokrewieństwo z roślinami z rodzaju ambrozja (ang. ragweed) z rodziny astrowatych. Pamiętaj, że rumianek także należy do rodziny astrowatych, więc jeśli masz alergię na inne rośliny z tej rodziny, stosuj go ostrożnie. 

Rumianek niemiecki – właściwości i zastosowanie w aromaterapii

Rumianek pospolity, Matricaria chamomilla, w aromaterapii znany jest także niebieski ze względu na charakterystyczny, ciemnoniebieski kolor olejku eterycznego. Inna nazwa, coraz popularniejsza, pochodząca z języka angielskiego, to rumianek niemiecki (German chamomile). To doskonały zamiennik dla olejku rumianku rzymskiego (i vice versa).

Olejek rumiankowy z rumianku niemieckiego ma ziołowy zapach, intensywny kolor i cenne właściwości terapeutyczne. Wykazuje silne działanie przeciwzapalne, dlatego warto włączyć go w terapii bólu, zwłaszcza z układu ruchu. Będzie doskonałym składnikiem przeciwbólowych i przeciwzapalnych maści i mazideł w bólach artretycznych. Inne olejki, które warto uwzględnić takiej terapii to: olejki z drzew iglastych jak np. olejek terpentynowy czy olejek świerkowy z igliwia, olejek copaiba czy olejek golteriowy. Kolejna fajna opcja to olejek imbirowy, ekstrakt CO2 z imbiru (zawiera gingerol!), a ich połączenie znajdziesz tutaj, oraz olejek imbiru żółtego, czyli plai.

Olejek rumiankowy to jeden z pierwszych olejków wprowadzanych w aromaterapii dzieci, obok olejku lawendowego i mandarynkowego. Połączenie tych olejków znajdziesz w ulubionych mieszankach klientek Herbisklepu i ich dzieci, czyli Lawenda 01 oraz Lawenda 02. Więcej informacji o olejkach dla dzieci we wpisie: Aromaterapia dziecięca.

Podobnie jak w fitoterapii, olejek rumiankowy w aromaterapii stosuje się dla złagodzenia stresu. Możesz stosować go drogą wziewną (dyfuzja) lub do masażu po odpowiednim rozcieńczeniu w oleju bazowym. Inne olejki polecane na stres znajdziesz we wpisie: Naturalne sposoby na stres i czy są na to badania kliniczne. A więcej o zastosowaniu rumianków przeczytasz we wpisie na 1000roslin.pl. Masaż olejkiem rumiankowym to także przyjemny sposób na łagodzenie dolegliwości trawiennych.

Jak przygotować własny olejek do masażu aromaterapeutycznego? Zobacz recepturę na Zielone Panaceum. A jeśli chcesz do swoich sposobów na stres dołączyć czakroterapię, przeczytaj koniecznie wpis: Czakra gardła – niebieski olejek do masażu i chamazulen. Z wpisu dowiesz się też, skąd biorą się olejki o niebieskim kolorze jak olejek rumianku niemieckiego.

Rumianek marokański i… rozmaryn afrykański (Cape chamomile)

Dwa podstawowe rumianki w aromaterapii to tzw. rzymski i niemiecki. Pierwszy z nich to rumian szlachetny (Anthemis nobilis), a drugi to rumianek pospolity (Matricaria chamomilla). Więcej o ich nazewnictwie, skądinąd bardzo ciekawym, przeczytasz we wpisie Marty na 1000roslin.pl: Rumianek w fitoterapii.

Jeśli miewasz kłopot z rozróżnieniem rumianków, koniecznie zajrzyj do wpisu Inny Dmyterczuk na 1000roslin.pl: Rumianek i spółka- jak odróżnić rumianek pospolity od podobnych gatunków. Inna jest autorką pięknych tablic botanicznych, na których z ogromną precyzją przedstawia rośliny.

Te dwa olejki eteryczne rumiankowe, rzymski i niemiecki, są najczęściej używane w aromaterapii i generalnie można stosować je zamiennie. Ale to nie koniec. W fitoterapii popularny jest rumianek bezpromieniowy – więcej informacji znajdziesz we wpisie Inez na 1000roslin.pl. Z rumianku bezpromieniowego nie uzyskuje się jednak olejku. Za to mamy inne rumianki, które można poddać destylacji. Jakie to więc olejki rumiankowe? O tym za chwilę.i

W aromaterapii angielskiej można spotkać się z inna rośliną z rodziny astrowatych określaną jako Chamomile Moroccan (Wild Camomile, Chamomile Maroc), czyli rumianek marokański. Występuje ona także pod takimi nazwami łacińskimi jak: Ormenis multicaulis, Cladanthus mixtus, Ormensis multicaulis et mixta. Rośnie dziko w Afryce północnej (Maroko, Libia, Tunezja), choć czasem pojawia się w innych rejonach śródziemnomorskich.

Jest to relatywnie nowy produkt na rynku i nie jest jeszcze szerzej znany. Olejek ma bogaty skład. Zawiera m.in. estry izobutylowe kwasu angelikowego, alfa-pinen, beta-bisabolen czy nawet 1,8-cyneol. Zapach tego olejku rumiankowego opisywany jest jako przyjemny i z nutami świeżości. Podobnie jak inne rumianki łagodzi stres, korzystnie wpływa na sen i skórę. Więcej na temat tego olejku przeczytasz u Penny Price w tym wpisie.

Inny olejek rumiankowy to Cape Chamomile, czyli Eriocephalus punctulatus (jeden z synonimów to Eriocephalus africanus). Pochodzi on również z rodziny astrowatych. W starszej literaturze polskojęzycznej roślinę można znaleźć pod nazwą „wełniasta główka”. Dzisiaj w internecie można znaleźć ją pod hasłem „rozmaryn afrykański„. Taka nazwa wzięła się z podobieństwa do rozmarynu.

Olejek nie ma jeszcze szerszego zastosowania w aromaterapii. Ma za to bogaty skład i zapach. Podobnie jak w rumianku rzymskim, można wyczuć w nim nuty owocowe. To rzadkie nuty wśród surowców naturalnych. Oprócz aromatu zielonego jabłka, zawiera też inne elementy znane z zapachu olejku z rumianku rzymskiego – ziołowej herbatki. A kiedy odłożymy na bok świeżo ugryzione, soczyste jabłko i herbatkę, gdzieś w oddali czeka coś jakby davana.

Ekstrakt rumiankowy CO2

Najnowszymi produktami rumiankowymi w aromaterapii są ekstrakty CO2, które pozyskuje się przy użyciu dwutlenku węgla w stanie nadkrytycznym.

Ekstrakt rumiankowy słynie z właściwości przeciwzapalnych. Zawdzięcza je matrycynie – nie ma jej w olejku eterycznym, ponieważ w trakcie destylacji ulega zmianie w chamazulen (również przeciwzapalny, ale o słabszym działaniu). Pachnie jak suszone ziele rumianku, bez żadnych dziwnych nut obecnych w olejku rumiankowym. To właśnie ekstrakt CO2 jest ulubieńcem Roberta Tisseranda. Ten słynny ekspert w dziedzinie olejków eterycznych i aromaterapii woli ekstrakt CO2 nawet od samego olejku eterycznego rumiankowego!

Możesz sięgnąć również po hydrolaty rumiankowe. Powstają one także podczas destylacji, w odróżnieniu od olejków eterycznych zawierają jednak bardzo niewiele lotnych substancji aromatycznych i tylko takie, które rozpuszczają się w wodzie. Hydrolaty są bardzo łagodne. Można stosować je bezpośrednio na skórę, czyli bez rozcieńczenia. Są odpowiednie dla małych dzieci, osób starszych, schorowanych oraz kobiet w ciąży i karmiących. W niektórych krajach hydrolaty są popularnym napojem.

Inny tradycyjny preparat popularny w aromaterapia to tzw. maceraty olejowe. To wyciągi olejowe z danego surowca aromatycznego. Możesz zrobić macerat, używając świeżych koszyczków rumianku lub suszonych i wybranego oleju roślinnego. Jeśli macerujesz na ciepło (na kuchence, w zmywarce, na słońcu), wybierz olej roślinny, który dobrze znosi temperaturę. Możesz sięgnąć też po frakcjonowany olej kokosowy, znany także jako trójgliceryd kaprynowo-kaprylowy.

Wybrana bibliografia

Baudoux D. (2019) Scientific Aromatherapy: A Pharmacological and Therapeutic Guide to 100 Essential Oils

Burns, E E et al. “An investigation into the use of aromatherapy in intrapartum midwifery practice.” Journal of alternative and complementary medicine (New York, N.Y.) vol. 6,2 (2000): 141-7. doi:10.1089/acm.2000.6.141

Burns, E et al. “Aromatherapy in childbirth: a pilot randomised controlled trial.” BJOG : an international journal of obstetrics and gynaecology vol. 114,7 (2007): 838-44. doi:10.1111/j.1471-0528.2007.01381.x

Cantele, L. / Purchon, N. (2014) The Complete Aromatherapy & Essential Oils Handbook for Everyday Wellness

Conrad, P. (2019) Women’s Health Aromatherapy: A Clinically Evidence-Based Guide for Nurses, Midwives, Doulas and Therapists

Lawless, J. (2014) Encyclopedia of Essential Oils

Murakami S, Shirota T, Hayashi S, Ishizuka B. Aromatherapy for outpatients with menopausal symptoms in obstetrics and gynecology. J Altern Complement Med. 2005 Jun;11(3):491-4. doi: 10.1089/acm.2005.11.491. PMID: 15992235.

Peace Rhind J. (2015) Aromatherapeutic Blending Essential Oils in Synergy

Penny Price Academy of Aromatherapy (2020) Diploma in Clinical Aromatherapy. Materiały z kursu

Rho, Kook-Hee et al. “Effects of aromatherapy massage on anxiety and self-esteem in korean elderly women: a pilot study.” The International journal of neuroscience vol. 116,12 (2006): 1447-55. doi:10.1080/00207450500514268

Sándor, Zsolt et al. “Evidence Supports Tradition: The in Vitro Effects of Roman Chamomile on Smooth Muscles.” Frontiers in pharmacology vol. 9 323. 6 Apr. 2018, doi:10.3389/fphar.2018.00323

Simões, Bruno M et al. “Estrogenicity of essential oils is not required to relieve symptoms of urogenital atrophy in breast cancer survivors.” Therapeutic advances in medical oncology vol. 10 1758835918766189. 2 Apr. 2018, doi:10.1177/1758835918766189

Srivastava, Janmejai K et al. “Chamomile: A herbal medicine of the past with bright future.” Molecular medicine reports vol. 3,6 (2010): 895-901. doi:10.3892/mmr.2010.377

Sung Hee Lee “Effects of Aromatherapy Massage on Depression, Self-esteem, Climacteric Symptoms in the Middle Aged Women“. Korean Journal of Women Health Nursing 2002;8(2):278-288.DOI: https://doi.org/10.4069/kjwhn.2002.8.2.278   

Worwood, V. A. (2016) The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy. Revised and Expanded

O autorce

Marta Grochowalska – aromaterapeutka kliniczna, zielarz-fitoterapeuta. Lubi pachnieć naturalnymi perfumami. Od lat zgłębia wszystkie tematy związane ze zdrowiem. Redaktor-dziennikarz współpracująca z czasopismem Pharmacopola o tematyce etnofarmakologicznej. Więcej wpisów znajdziesz na instagramie (@aromarta) oraz 1000roslin.pl.