Cytrusy należą do rodziny rutowatych. Wywodzą się prawdopodobnie z południowo-wschodniej Azji i wysp na Pacyfiku. Trudno jednak narysować cytrusowe drzewo genealogiczne, bo cytrusy są podatne na powstawanie krzyżówek, zarówno tych spontanicznych, jak i w wyniku zabiegów agrotechnicznych. Gatunki cytrusów trudno dziś nawet zliczyć. Jednak przyjmuje się, że na początku była mandarynka (C. recticulata), cedrat (C. medica) oraz pomelo (C. maxima). W świecie zielarskim doskonale wiemy, że pierwotne gatunki mają największe moce lecznicze. Dlatego też olejek tłoczony z mandarynek zajmuje honorowe miejsce w mojej kolekcji olejków cytrusowych.
Olejek mandarynkowy – wybrane właściwości
- ułatwia zasypianie, koi nerwy i łagodzi stres
- regeneruje skórę – również przy bliznach, rozstępach, cellulicie
- ma działanie antybakteryjne
- rozkurczowy, przy problemach trawiennych i bólach mięśni
- poprawia krążenie obwodowe
- przy kaszlu, stanach zapalnych dolnych dróg oddechowych
- to idealny olejek dla dzieci, bezpieczny, nietoksyczny
- można go często zastąpić olejkiem z tangerynki
Więcej właściwości poznasz w dalszej części wpisu.
Mandarynka – zastosowanie w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej
Olejek mandarynkowy otrzymywany jest przez tłoczenie ze skórki mandarynki. Sama skórka dojrzałych owoców mandarynkowych ma długą tradycję zastosowania jako środek terapeutyczny w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TCM). Znana jest tam pod nazwą Chen Pi (łac. Pericarpium Citri Reticulatae). Skórka poddawana jest suszeniu na słońcu i sezonowaniu. Dobrej jakości Chen Pi występuje w dużych kawałkach, a skórka jest cienka i giętka. W smaku jest najpierw słodka, a potem gorzko-ostra.
Skórka mandarynki jest tradycyjnie stosowane na pobudzenie pracy żołądka i śledziony. Chen Pi używa się przy nadmiarze śluzu w organizmie (nadmiar objawia się m.in. kaszlem z flegmą, obrzękami czy cellulitem). Suszona skórka mandarynki jest więc remedium na wiele skomplikowanych zaburzeń metabolicznych i zdecydowanie warto sobie taką skórkę ususzyć.
Chińska farmakopea i badania naukowe nad Chen Pi
Chen Pi jako lek figuruje w chińskiej farmakopei. Stanowi też składnik wielu leków wydawanych w Chinach na receptę. W badaniach naukowych wyróżniono ok. 140 związków chemicznych zawartych w suszonej skórce mandarynki. Wśród nich głównymi składnikami aktywnymi są lotne substancje aromatyczne oraz flawonoidy. Wykazano też korzystny wpływ Chen Pi na układ krążenia, trawienny i oddechowy. Ponadto badania wskazują na działanie antynowotworowe, antyoksydacyjne i przeciwzapalne. W olejku mandarynki zidentyfikowano szereg substancji, m. in. estry kwasu antranilowego, o działaniu uspokajającym oraz antyandrogennym.
Olejek mandarynki – działanie uspokajające
Tradycyjnie, olejek mandarynkowy stosowany jest na uspokojenie. Olejkom cytrusowym przypisuje się powszechnie właściwości pobudzające, ale jest to błędne założenie. Wszystkie olejki cytrusowe mają znaczny wpływ na układ nerwowy, m.in. łagodzą stres, lęki i objawy depresji sezonowych. Jednak mandarynka, tangerynka i bergamotka to olejki uspokajające, natomiast olejek grejpfrutowy pobudza.
Olejek mandarynkowy jest polecany jako łagodny środek uspokajający i nasenny dla dzieci. Łagodzi lęki i pomaga przy nadpobudliwości. Jest to jeden z trzech pierwszych olejków eterycznych, które można wprowadzić w aromaterapii dziecięcej. Olejek mandarynkowy może również obniżać ciśnienie krwi.
Znakomite efekty przynosi ponadto zastosowanie olejku mandarynkowego razem z olejkiem lawendowym i rumianku niemieckiego. Ta mieszanka zyskała u nas miano Panaceum – zobacz przepis.
Olejek eteryczny z liści mandarynki (petitgrain) ma silniejsze działanie relaksujące/uspokajające, bywa stosowany do leczenia depresji. Zobacz poniżej.
Olejki cytrusowe – działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybowe
Olejek mandarynkowy ma też działanie bakterio- i grzybobójcze, a ponieważ uważany jest generalnie za bezpieczny (status GRAS), dodawany jest do żywności jako naturalny konserwant. Jest szczególnie niszczący dla grzybów Aspergillus flavus, produkujących niebezpieczną, rakotwórczą aflatoksynę. Sam A. flavus może powodować infekcje u ludzi np. dróg oddechowych.
Badano również skuteczność bakterio- i grzybobójczą limonenu, czyli związku wyizolowanego z olejku cytrusowego. Przeciwgrzybowe działanie limonenu okazało się jednak słabsze niż działanie naturalnych, kompletnych olejków cytrusowych. Prawdopodobnie patogenom trudniej się uodpornić na kompleks substancji w olejku, niż na działanie jednego i tego samego związku chemicznego. Tym bardziej, że rośliny co roku mogą produkować inne substancje do walki z patogenami, a więc i skład olejku co roku może być inny. Wyścig między roślinami i patogenami trwa cały czas.
Najprawdopodobniej ta naturalna zmienność, a z drugiej strony mniejsza popularność olejków eterycznych w porównaniu z antybiotykami, powoduje, że nieznane są przypadki oporności bakterii na olejki eteryczne.
Olejek mandarynkowy w kosmetykach
Łagodny i bezpieczny dla skóry
Poprawia krążenie obwodowe, więc jest pomocny przy problemach z zastojami limfatycznymi, cellulicie, puchnących łydkach, porannej opuchliźnie, również w połączeniu z olejkiem cytrynowym, geranium, trawy cytrynowej i Litsea cubeba
Ma działanie znieczulające, jest przydatny w maściach przeciwbólowych, w połączeniu np. z olejkiem jałowcowym, imbirowym, kadzidłowym, lawendowym.
Właściwości przeciwbakteryjne i -grzybicze warto wykorzystać w preparatach do pielęgnacji i leczenia skóry trądzikowej,
w dezodorantach
preparatach przeciwświądowych, również w połączeniu z rumiankiem i lawendą (Mieszanka Lawenda 01)
W kosmetykach dla wyrównania kolorytu skóry, np. z sokiem ogórkowym lub wywarem z korzenia pietruszki
Właściwości fotosensibilizujące olejku można wykorzystać w leczeniu bielactwa, łuszczycy (stężenie 1-3%).
Mandarynka, tangerynka, klementynka
Kompletne olejki eteryczne a wyizolowane składniki
Olejki eteryczne w naturalnej formie to często niewygodny temat badań naukowych – ich główna cecha to zmienność. Nie istnieje nic takiego jak „modelowy olejek eteryczny danej rośliny”. Zależnie od warunków środowiskowych, olejek eteryczny ma zmienny skład, a to trudno ująć w badaniach. Naturalnych olejków eterycznych nie można również opatentować. Uwagę naukowców przyciągają jednak wyizolowane komponenty olejków eterycznych, na przykład opisany wcześniej limonen. Do wyników takich badań należy zachować pewien dystans, bowiem nie opisują pełni potencjału kompletnego olejku.
Działanie olejku wynika z działania kompletu składników o różnych właściwościach, przy czym podstawowy skład olejku to około 10-20 różnych związków. Po uwzględnieniu związków występujących w ilościach śladowych lista wydłuża się do liczby ponad 100 pozycji (często więcej). Kiedy analizujemy podstawowy skład olejku eterycznego, możemy wstępnie przewidzieć jego działanie. Jednak pełne właściwości terapeutyczne oszacujemy, traktując olejek jako całość. Dla olejków cytrusowych limonen to podstawowy składnik i cecha wspólna. Jednak związki występujące w małych ilościach są różne, stąd różnice w zastosowaniu konkretnych olejków cytrusowych. Dla olejku mandarynkowego charakterystyczny jest związek o nazwie antranilan dimetylu, a dla cytryny – cytral.
Limonen – składnik olejku mandarynkowego. Działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe
Główny składnik olejku mandarynkowego to d-limonen, czyli enancjomer limonenu (co to są enancjomery dowiesz się ze wpisu o mięcie zielonej i karwonie).
Limonen ma działanie:
- przeciwzapalne,
- przeciwgorączkowe i napotne
- przeciwnowotworowe – jest to przedmiotem wielu badań naukowych. Wystarczy wpisać w wyszukiwarkę badań naukowych PubMed np. „limonene anticancer effects”, żeby samemu się przekonać o zainteresowaniu naukowców olejkami eterycznymi i ich komponentami. Zainteresowanie to z roku na rok coraz bardziej rośnie i artykułów naukowych przybywa. Warto jak zawsze zachować ostrożność, zwłaszcza jeśli badania są dopiero w fazie in vitro, czyli laboratoryjnych badań na komórkach. Choć wiele substancji wykazuje w tych badaniach skuteczność, to ciągle nierozwiązany jest problem aplikowania leków antynowotworowych w efektywny sposób oraz utrzymania nasycenia tkanek lekiem przez czas potrzebny do wyleczenia. Natomiast do czasu opracowania skutecznych i bezpiecznych terapii przez naukowców ciekawą opcją może być zastosowanie limonenu profilaktycznie. Warto uwzględnić tu dostarczanie go z dietą, zastosowanie olejków eterycznych czy suplementację.
- Limonen można kupić w formie suplementu. Polecany jest w przypadku choroby refluksowej żołądka (ang. GERD). Jej objawem jest zgaga (najczęściej uczucie bólu lub palenia w przełyku), którego przyczyną jest cofanie się soku żołądkowego do przełyku. Szacuje się, że na tę chorobę cierpi aż 40% dorosłych. Mniej znanym faktem jest, że długotrwałe cofanie się soku żołądkowego może prowadzić do poważnych powikłań, w tym nowotworów.
- limonen jest pomocny przy leczeniu refluksu i zgagi
- to silny fungistatyk
- limonen znajdziesz we wszystkich olejkach cytrusowych
Fluorescencyjna mandarynka. Antranilan dimetylu – działanie antyandrogenowe i antydepresyjne
Dociekliwy użytkownik olejów eterycznych może zobaczyć na własne oczy antranilan dimetylu, a konkretnie efekt kolorystyczny, który zawdzięcza mu olejek mandarynkowy. Jeśli umieścisz olejek mandarynkowy (tłoczony) w cienkiej fiolce i obejrzysz pod światło, ujrzysz niebieską poświatę, jakby olejek był fluorescencyjny. Ten efekt zależny jest od obecności antranilanu dimetylu, czyli estru kwasu antranilowego (Methyl-N-methylanthranilate, inaczej dimethyl anthranilate). Związek ten występuje w olejku ze skórki mandarynki w ilości do 0,6%, w olejku z liści mandarynki do 52%. W kontakcie z kwasami, związek ten czasami tworzy nuty zapachowe, przypominające zapach ryb – te nuty są niekiedy obecne w olejku mandarynki.
Badano wpływ antranilanu dimetylu na układ nerwowy – badanie laboratoryjne wykazało działanie antydepresyjne i przeciwbólowe. W badaniach wykorzystano olejek tzw. pomarańczy meksykańskiej Choisya ternata.
W ekstrakcie palmy sabalowej, tradycyjnie stosowanej jako lek antyandrogenny, zidentyfikowano estry kwasu antranilowego. Przypuszczanie te właśnie składniki decydują o profilu leczniczym palmy sabalowej. Olejki mandarynki ze skórki i liści mandarynki są również źródłem estrów kwasu antranilowego, stąd w aromaterapii klinicznej sugeruje się stosowanie tych olejków w leczeniu chorób prostaty.
Estry kwasu antranilowego w perfumerii
Syntetycznie wytwarzane antranilan dimetylu i antranilan metylu to związki od dawna wykorzystywane w perfumerii. To zapachy owocowe, słodkie, imitujące zapach neroli.
Naturalne źródła antranilanu dimetylu to wymienione wcześniej olejki mandarynkowe i inne cytrusy. W olejkach i absolutach neroli, jaśminu, a w mniejszej ilości w pomarańczy, bergamotce, występuje natomiast antranilan metylu. Ester ten, w kontakcie z aldehydami, tworzy zasady Schiffa (Schiff bases). Proces objawia się zmianą koloru perfum (ciemnieniem), a także modyfikacją zapachu. Oznacza to, że przy tworzeniu kompozycji z olejku neroli, jaśminu lub ich absolutów oraz z olejków zawierających aldehydy może dojść do spontanicznego lub kontrolowanego uformowania zasad Schiffa, ciemnienia perfum i modyfikacji zapachu (sprawdź fragment o aldehydach w opisie pomarańczy słodkiej). Zasady Schiffa zazwyczaj pachną podobnie do bazowego aldehydu, ale znacznie łagodniej. Więcej na ten temat na forum Basenotes -dimethyl anthranilate vs methyl anthranilate.
Przykładem zasady Schiffa jest aurantiol, który powstaje z aldehydu o nazwie hydroksycytronellal i antranilanu metylu. W wyniku reakcji zapach konwalii ewoluuje w kierunku zapachu kwiatów pomarańczy.
Antranilan dimetylu z mandarynek nie tworzy zasad Schiffa i nie daje efektu zmiany koloru. Jest to ważna wskazówka m.in. dla twórców świec. Warto pamiętać, że do aldehydów tworzących zasady Schiffa należy również wanilina. Kolor zmienia się wtedy na prawie czarny.
Mandarynkowy olejek z liści – naturalne źródło estrów kwasu antranilowego
Olejki eteryczne z liści drzewek cytrusowych znakomicie dokumentują różnorodność w obrębie rodzaju. Przyjrzeliśmy się naszym ulubionym olejkom petitrain: z liści pomarańczy gorzkiej, liści mandarynki i liści klementynki. Podstawowe składniki tych olejków to w przypadku:
- petitgrain pomarańczy gorzkiej – octan linalilu
- mandarynki – dimetyl antranilate
- klementynki – sabinen
Istnieją również olejki petitgrainowe z cytryny, limonki i inne. Olejki petitgrainowe mają silne właściwości relaksujące, więc szczerze polecamy je pracoholikom.
Wszystkie olejki petitgrainowe są nieco wymagające w odbiorze, jednak stosowane umiejętnie, dają znakomite efekty terapeutyczne i kreują znakomite zapachy. Olejek petitgrain klementynkowy z Korsyki to wręcz perfumy same w sobie. Destylacji poddaje się jednocześnie liście, nieco owoców i kwiaty klementynki. Stąd rozkoszne owocowe nuty i kwiatowe niuanse.
Olejek petitgrain mandarynki pachnie zupełnie inaczej, chwilowo oferujemy jedynie opis jego zapachu na rozbudzenie wyobraźni i apetytu autorstwa Steffana Artctandera:
Mandarynkowy olejek petitgrain to ciemny, oliwkowozielony płyn o intensywnie słodkim, głęboko owocowym, jakby winogronowym i kwiatowym zapachu z charakterystyczną, wyraźną nutą staroci, któremu jakby śliwkowo-winogronowe tony nadają szczególnej, bardzo silnej perfumeryjnej słodyczy.
Najbardziej sławny olejek petitgrainowy wytwarza się z pomarańczy gorzkiej.
Przy stosowaniu olejku petitgrain mandarynki należy jednak zachować ostrożność – jest to olejek fotouczulający (zobacz niżej).
Wpływ olejku mandarynkowego na układ trawienny
Olejek mandarynkowy jest łagodny, nietoksyczny i ma status GRAS. Przy zaburzeniach trawienia skuteczne są masaże rozcieńczonym olejkiem mandarynkowym, w tym również mandarynką w połączeniu z rumiankiem i lawendą (mieszanka Lawenda 01). Masaże tymi olejkami są bezpieczne również dla dzieci. Olejek mandarynkowy działa i pomaga przy:
- niestrawności,
- zaparciach,
- bólach żołądka,
- ma działanie żółciotwórcze i żółciopędne, a przy tym rozkurczowe. Można stosować go przy kolce żółciowej, dawka 6-8 kropli lub masaż.
Działanie żółciotwórcze, żółciopędne i rozkurczowe wykazują również olejki bogate w pineny, mentol i menton. Dostępne są kapsułki z kompozycją składników olejków eterycznych, w sprzedaży pod nazwą handlową Rowachol. Lek ma postać kapsułek ze standaryzowaną zawartością składników. Jedna kapsułka zawiera: 13,6 mg alfa-pinenu, 3,4 mg beta-pinenu, 5 mg kamfenu, 2 mg cyneolu, 6 mg mentonu, 32 mg mentolu i 5 mg borneolu w medium oleju z oliwek. Preparat zalecany jest przy kamicy żółciowej. - inny lek rozkurczowy, zawierający wyizolowane składniki olejów eterycznych, to Rowatinex. Jedna kapsułka zawiera substancje czynne: alfa-pinen 24,8 mg, beta-pinen 6,2 mg, kamfen 15,0 mg, cyneol 3,0 mg, fenchon 4,0 mg, borneol 10,0 mg i anetol-4,0 mg w medium oliwy z oliwek, jest zalecany przy kamicy moczowej
- kolejny lek stosowany pomocniczo w stanach skurczowych dróg żółciowych oraz wspierający pracę wydzielniczą wątroby to Terpichol. Jedna dawka zawiera: mentol 40 mg, menton 7,5 mg, alfa- i beta-pinen 21,25 mg, borneol 6,25 mg, cyneol 2,5 mg, kamfen 6,25 mg w medium oliwy z oliwek 41,25 mg.
Olejek mandarynkowy a układ krwionośny
Mandarynka wpływa również na układ krwionośny:
- obniża ciśnienie krwi, zalecana przy nadciśnieniu,
- rozszerza naczynia krwionośne,
- reguluje pracę serca
- polecana przy tachykardii (częstoskurczu)
Limonen
Olejki petitgrainowe
Palma sabalowa
Zasady Schiffa
Jaśmin
Ekstrakcja olejku mandrynkowego
Fabryka olejku mandarynkowego – tak wygląda proces pozyskiwania olejku metodą na zimno. Mandarynkowy olejek pozyskuje się zarówno z dojrzałych owoców (mandarynka czerwona), jak i owoców niedojrzałych (mandarynka zielona). Ponadto dostępne są olejki mandarynkowe i tangerynkowe, poddane „foldowaniu” czyli destylacji frakcyjnej. Temat opisaliśmy w poście o pomarańczy słodkiej.
Olejek mandarynki tłoczony ze skórki- charakterystyka
Metoda otrzymywania: tłoczenie skórki mandarynki (Citrus reticulata)
Wygląd: pomarańczowobrązowy, żółtawobrązowy, oliwkowobrązowy lub cytrynowo żółty płyn o rzadkiej konsystencji. Rozcieńczony do bardzo niskiego stężenia alkoholem może dawać błękitną poświatę, która z czasem zanika.
Zapach: mandarynka ma zapach słodki, ale nie świeży, czasami wyczuwalna jest „rybia” nuta oraz kwiatowa nuta przypominająca neroli. Stosowany w przemyśle spożywczym w połączeniu z innymi cytrusami do aromatyzacji napojów oraz słodyczy. W perfumerii używany do podobnych modyfikacji.
Warto łączyć z: innymi cytrusami, które modyfikuje, w wodach kolońskich, bazach z neroli, fantazyjnych nutach “mchowych” oraz dodawać dla uzyskania innych oryginalnych efektów.
Olejek mandarynki – bezpieczeństwo stosowania
- może podrażniać skórę po utlenieniu się,
- należy unikać utlenionego lub przeterminowanego,
- status GRAS (jest na liście dodatków do żywności generalnie uważanych za bezpieczne przez amerykańską FDA).
Podobnie jak w przypadku innych cytrusów zaleca się ostrożne przechowywanie i unikanie utleniania się olejku, aby zapobiec ewentualnemu uczuleniu skóry.
Olejek mandarynki a fototoksyczność
Olejek mandarynkowy często jest skażony lub też mylony z innymi cytrusowymi olejkami eterycznymi. Trzeba zachować szczególną ostrożność, gdyż olejki cytrusowe ze skórek mogą być fotoksyczne. Co to jest fototoksyczność lub fotosensibilizacja dowiesz się ze wpisu o bergamotce.
Antranilan dimetylu występuje w takich olejkach cytrusowych ze skórek jak bergamotka, pomarańcza tłoczona, cytryna. Występuje także w innych olejkach jak jaśmin, ylang-ylang i neroli.
Antranilan dimetylu to składnik zapachowy stosowany m.in. w perfumach, szamponach, mydłach czy innych aromatach a także w domowych środkach czystości. Bezpieczeństwo kosmetyków regulują standardy IFRA. Według najnowszego standardu limit dla tej substancji w kosmetykach pozostających na skórze wynosi 0,1%. Standard obowiązuje do 2020 r., kiedy zostanie dokonana okresowa weryfikacja. Dla innych produktów kosmetycznych zawierających metyloantranilan metylu nie ma ustalonego wg IFRA limitu dermalnego.
Jak bezpiecznie formułować kosmetyki
Stosując olejki eteryczne zawierające niewielkie ilości substancji fotouczulających np. furanokumaryn pojedynczo, gdy ich poziom jest bezpieczny dla skóry, nie mamy większych problemów. Sytuacja zmienia się jednak, gdy używamy ich w połączeniu z innym olejkiem zawierającym składnik fototoksyczny. Wtedy należy zachować szczególną ostrożność i wyliczyć, czy poszczególne olejki są użyte w formulacji kosmetycznej w stężeniu ogólnie nieprzekraczającym bezpiecznych limitów. Można zrobić to, korzystając z kalkulatora kosmetycznego.
Główne składniki olejku mandarynkowego:
- limonen <75%
- gamma-terpinen > 16%
- alfa-pinen 2%
- beta-pinen 1%
- alfa-sinensal
- beta-myrcen
- ro-cymen
- sabinen
- geraniol
- neral
- citronellal
- oktanal
- metyloantranilan metylu < 0,6%
Typowy dla cytrusów w ogóle jest limonen, jednak w olejku mandarynkowym występuje on w relatywnie niskim stężeniu, zazwyczaj poniżej 75%. Charakterystyczny dla olejku mandarynkowego jest gamma-terpinen niewystępujący we wszystkich cytrusach. Mandarynka zawiera też więcej monoterpenów jak alfa-pinen i beta-pinen niż np. słodka pomarańcza lub grejpfruty, chociaż mniej niż cytryna lub limonka.
Alergeny:
- limonen
- geraniol
Warto wiedzieć przed zakupem: olejek dostępny jest na rynku w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym, które różnią się także zapachem. Kolor i aromat zależne są od stopnia dojrzałości owoców przeznaczonych do produkcji olejku. Olejek eteryczny z zielonej mandarynki jest produkowany z zielonych, jeszcze niedojrzałych owoców. Żółty to kolejny etap dojrzałości, a czerwony pozyskiwany jest z owoców w pełni dojrzałych.
Olejki w sklepie patronackim:
Mandarynka – olejek eteryczny Herbiness
Lawenda 01 – mieszanka olejków eterycznych dla dzieci Herbiness
Przepis:
Olejek na dobry sen – składniki wymieszać i używać do masowania skroni, karku i okolicy serca
- łyżka oleju bazowego
- mandarynka 3 krople
- lawenda lekarska 3 krople
- rumianek rzymski 2 krople
Olejek mandarynki – charakterystyczne składniki
Co nadaje kolor mandarynce
Charakterystyczną niebieskawą poświatę (widoczną zwłaszcza po dodaniu alkoholu) nadaje olejkowi mandarynkowemu jeden z komponentów: metyloantranilan metylu (Methyl-N-methylanthranilate, inaczej dimethyl anthranilate).
Olejek mandarynkowy ze skórek może go zawierać do 0,6%, a olejek z liści (tzw. petitgrain mandarynkowy) nawet ponad 50%. Wyizolowany antranilan dimetylu jest fototoksyczny, dlatego zgodnie z opinią unijnej instytucji dbającej o bezpieczeństwo konsumentów, SCCS, nie powinno go być w kosmetykach zmywalnych więcej niż 0,2%, a w pozostających na skórze 0,1%. Należy podkreślić, że limit ten dotyczy tej substancji chemicznej, nie olejków mandarynkowych.
W olejku mandarynkowym znaleźć można również tangeretin należący do polifenoli odpowiedzialnych m.in. za żółty lub pomarańczowy kolor owoców cytrusowych. Związek ten wykorzystuje się też jako marker do wykrywania skażenia sokami cytrusowymi.
Skąd się bierze zapach mandarynki
Za charakterystyczny zapach olejku mandarynki odpowiadają estry kwasu antranilowego oraz dość rzadki seskwiterpen o nazwie alfa-sinensal. Jest go stosunkowo dużo w olejku mandarynkowym (powinno go być co najmniej 0,1%). Występuje on jedynie w określonych cytrusach.
Właściwości terapeutyczne olejku mandarynki:
- antybakteryjny
- przeciwskurczowy,
- uspokajający,
- poprawiający i regulujący procesy trawienia,
Zastosowanie terapeutyczne olejku mandarynki:
- problemy trawienne,
- skurcze jelit,
- zespół jelita drażliwego (ZJD, ang. IBS),
- ból brzucha,
- zatwardzenie,
- cellulit,
- bezsenność i inne zaburzenia snu,
- napięcie nerwowe,
- stres,
- problemy skórne.
Bibliografia
Arctander, Steffen (1960): Perfume and Flavor Materials of Natural Origin
Buckle, Jane (2016): Clinical Aromatherapy. Essential Oils in Healthcare. Third Edition
IFRA (2015): IFRA standard Methyl N–methylanthranilate
Jidong, Sun (2007): D-Limonene: Safety and Clinical Applications, w: Alternative Medicine Review Vol. 12
Igimi H. / Tamura R. / Toraishi K. / Yamamoto F. / Kataoka A. / Ikejiri Y. / Hisatsugu T. / Shimura H. (1991): Medical dissolution of gallstones. Clinical experience of d-limonene as a simple, safe, and effective solvent, w: Digestive Diseases and Sciences
Natural Relief from Heartburn!, Life Extension Magazine, dostęp 11.08.2019
Oil Profiles: Mandarin (Expressed), Phytochemia, dostęp 08.08.2019
Penny Price Academy of Aromatherapy (2019): Diploma in Clinical Aromatherapy. Materiały z kursu
Radulović, Niko / Miltojević, Ana / Randjelovic, Pavle & Stojanovic, Nikola / Boylan, Fabio (2013): Effects of Methyl and Isopropyl N-methylanthranilates from Choisya ternata Kunth (Rutaceae) on Experimental Anxiety and Depression in Mice, w: Phytotherapy research
Rammanee, Kadsarin / Hongpattarakere, Tipparat (2011): Effects of Tropical Citrus Essential Oils on Growth, Aflatoxin Production, and Ultrastructure Alterations of Aspergillus flavus and Aspergillus parasiticus, w: Food Bioprocess Technology
Różański, Henryk (2019): wykład na kursie „Terapie biologiczne”, PWSZ Krosno, archiwum własne
Scientific Commitee on Consumer Safety (SCCS) (2012): Opinion on Methyl-N-methylanthranilate (Phototoxicity only)
Tisserand, Robert / Young, Rodney (2014): Essential Oil Safety. Second Edition
Worwood, Valerie Ann (2016): The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy. Revised and Expanded
Yu X. / Sun S. Guo Y. /, Liu Y. / Yang D. / Li G. / Lü S. (2018): Citri Reticulatae Pericarpium (Chenpi): Botany, ethnopharmacology, phytochemistry, and pharmacology of a frequently used traditional Chinese medicine, w: Journal of Ethnopharmacology
Roell D. / Rösler T.W. / Degen S. / Matusch R. / Baniahmad A. (2011): Antiandrogenic activity of anthranilic acid ester derivatives as novel lead structures to inhibit prostate cancer cell proliferation, w: Chemical Biology & Drug Design
Zdjęcia i ilustracje spoza kolekcji własnej – źródła i informacje o licencji:
Mandarynka – kolorowa grafika, Chen Pi – suszona skórka, limonen – model, chińska farmakopea wyd. I z 1930 r., palma sabalowa, kwitnąca pomarańcza meksykańska, jaśmin – zdjęcie, tangerynka – grafika, klementynki – zdjęcie, azyrydyna – wzór chem., klementynka – owoc z listkami, drogi żółciowe – ilustracja,
.JPG){kind=link}
_IMG_1974.JPG){kind=link}
