Olejki eteryczne to często niewygodny obiekt badań naukowych – ich główna cecha to zmienność. Zależnie od warunków środowiskowych olejek eteryczny ma zmienny skład, a to trudno ująć w badaniach. Uwagę naukowców przyciągają zatem wyizolowane komponenty olejków eterycznych. Na przykład zamiast badać olejek cytrynowy, badają jego główny składnik, czyli limonen.
Izolaty czy kompletne olejki?
Działanie olejku eterycznego wynika z działania kompletu jego składników. Podstawowy skład olejków to przeważnie 5-10 różnych związków, ale jak dodasz związki występujące w ilościach śladowych, lista wydłuża się do liczby ponad 100 pozycji (często więcej).
Na przykład w olejku cytrynowym dominują monoterpeny: limonen 67,51%, beta-pinen 12,13%, gamma-terpinen 9,6%, natomiast za zapach odpowiada przede wszystkim cytral (para aldehydów geranial+neral) 2,54%. Ponadto olejek cytrynowy zawiera furanokumaryny, np. bergapten, a także geraniol, alfa-bisabolol, cytronellal i więcej (możesz zajrzeć do certyfikatów olejku cytrynowego w sklepie Herbiness).
Zazwyczaj kiedy analizujemy podstawowy skład olejku eterycznego, możemy wstępnie przewidzieć działanie tego olejku. Dla cytryny i olejków cytrusowych limonen to podstawowy składnik i cecha wspólna. Jak zawartość limonenu wpływa na właściwości i zastosowanie olejków cytrusowych?
Pamiętaj, że choć wszystkie olejki olejki cytrusowe zawierają limonen i wykazują podobne działanie, to różnią się zapachem i mają też nieco odmienne właściwości terapeutyczne oraz zalecenia bezpieczeństwa. Wynika to z drobnych różnic w składzie poszczególnych olejków cytrusowych – np. dla cytryny wyjątkowa jest wysoka zawartość cytralu.
Limonen – właściwości i zastosowanie
Limonen należy do grupy monoterpenów, występuje we wszystkich olejkach cytrusowych. Wszystkie monoterpeny mają właściwości antyseptyczne i pozytywny wpływ na nastój.
Działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i napotnie, silnie fungistatycznie.
Limonen jest pomocny przy leczeniu refluksu i zgagi – można kupić go w formie suplementu diety. Polecany jest w przypadku choroby refluksowej żołądka (ang. GERD). Jej objawem jest zgaga (najczęściej uczucie bólu lub palenia w przełyku), którego przyczyną jest cofanie się soku żołądkowego do przełyku. Szacuje się, że na tę chorobę cierpi w pewnym momencie aż 40% dorosłych. Mniej znanym faktem jest to, że długotrwałe cofanie się soku żołądkowego może prowadzić do poważnych powikłań, w tym nowotworów.
Ponadto limonen wykazuje działanie przeciwnowotworowe, co jest przedmiotem wielu badań naukowych. Zainteresowanie to z roku na rok coraz bardziej rośnie i artykułów naukowych przybywa. Warto jak zawsze zachować ostrożność, zwłaszcza jeśli badania są dopiero w fazie in vitro, czyli laboratoryjnych badań na komórkach. Choć wiele substancji wykazuje w tych badaniach skuteczność, to ciągle nierozwiązany jest problem aplikowania leków antynowotworowych w efektywny sposób oraz utrzymania nasycenia tkanek lekiem przez czas potrzebny do wyleczenia. Natomiast do czasu opracowania skutecznych i bezpiecznych terapii przez naukowców warto uwzględnić dostarczanie limonenu z dietą, zastosowanie olejków eterycznych czy suplementację.
Ponadto w limonenie rozpuszcza się cholesterol. Stosowano go także w klinicznym leczeniu kamieni żółciowych (wstrzykiwano limonen pacjentom do dróg żółciowych).
Olejki cytrusowe, terpeny – przegląd produktów leczniczych
Suplementacja olejkiem cytrynowym lub innym cytrusowym (bergamotka, grejpfrut) jest obecnie bardzo modna, a wiele osób zauważa pozytywne efekty kuracji. Zastosowanie doustne olejków wymaga jednak ostrożności, dobrania odpowiedniej dawki i czasu trwania kuracji. Dlatego testować działanie przezskórne olejków wspomagających procesy trawienne – to działa szybko i skutecznie.
Czyli jeśli czujesz jakiś problem z trawieniem, np. po spożyciu tłustego posiłku, możesz wmasować w brzuch rozcieńczony olek cytrynowy lub bergamotki. W taki sposób możesz nawet użyć olejki eteryczne dla dzieci (masaż rozcieńczonym olejkiem mandarynkowym na kolkę).
Skuteczność terapii olejkiem cytrynowym wynika w dużej mierze z właściwości limonenu. Podobne działanie mają inne terpeny roślinne, dostępne w kapsułkach.
- Działanie żółciotwórcze, żółciopędne i rozkurczowe wykazują również olejki bogate w pineny, mentol i menton. Dostępne są kapsułki z kompozycją składników olejków eterycznych, w sprzedaży pod nazwą handlową Rowachol. Lek ma postać kapsułek ze standaryzowaną zawartością składników. Jedna kapsułka zawiera: 13,6 mg alfa-pinenu, 3,4 mg beta-pinenu, 5 mg kamfenu, 2 mg cyneolu, 6 mg mentonu, 32 mg mentolu i 5 mg borneolu w medium oleju z oliwek. Preparat zalecany jest przy kamicy żółciowej.
- inny lek rozkurczowy, zawierający wyizolowane składniki olejów eterycznych, to Rowatinex. Jedna kapsułka zawiera substancje czynne: alfa-pinen 24,8 mg, beta-pinen 6,2 mg, kamfen 15,0 mg, cyneol 3,0 mg, fenchon 4,0 mg, borneol 10,0 mg i anetol – 4,0 mg w medium oliwy z oliwek, jest zalecany przy kamicy moczowej
- kolejny preparat stosowany pomocniczo w stanach skurczowych dróg żółciowych oraz wspierający pracę wydzielniczą wątroby to suplement diety o nazwie Terpichol. Jedna kapsułka zawiera: mentol 40 mg, menton 7,5 mg, alfa- i beta-pinen 21,25 mg, borneol 6,25 mg, cyneol 2,5 mg, kamfen 6,25 mg w medium oliwy z oliwek 41,25 mg.
Drogi żółciowe. Ilustracja pochodzi ze słynnego podręcznika do anatomii “Gray’s Anatomy” z 1918 r., który po raz pierwszy opublikowany został w połowie XIX w. Podręcznik Był wielokrotnie wznawiany i aktualizowany. Ostatnie 41. wydanie ukazało się w 2015 r.
