Co na wszy? Czy olejki na wszy i inne domowe sposoby są skuteczne?

Wszy to dzisiaj duży problem w przedszkolach – te pasożyty pojawiają się przeważnie u dzieci w wieku przedszkolnym i szybko się rozprzestrzeniają. Do zwalczania wszawicy u dzieci rodzice często decydują się zastosować rozwiązania ekologiczne, naturalne. Czy domowe sposoby i olejki na wszy to dobry pomysł? Podpowiedzi znajdziesz w poniższym wpisie.

Co na wszy – domowe sposoby

Wszy wywołują wszawicę, głównie na skórze głowy (wszawica głowowa). Objawy to przede wszystkim świąd i zmiany skórne (grudki, plamy). Atakują ludzi i zwierzęta, ale na szczęście obecnie nie przenoszą groźnych chorób. Wśród polecanych w internecie domowych remediów na wszy znajdziemy ocet – wszy nie lubią tego zapachu. Poza tym zastosowanie różnych tłustych substancji np. nafty kosmetycznej, wazeliny czy oleju kokosowego – naniesione na skórę głowy i włosy odcinają owadom dopływ powietrza. Inna opcja to nalewka wrotyczowo-piołunowa z kwasem octowym. Naturalne substancje można też łączyć z preparatami na bazie permetryny (silny środek insektobójczy).

Coraz większą popularność zyskują preparaty z olejkami eterycznymi. Obecnie dostępne są np. plastry, gumki, szampony i spraye przeciw wszom. Wśród ich składników można znaleźć m.in.: olejek z drzewa herbacianego, olejek mięty pieprzowej, olejek cytronelowy, olejek lawendowy i hydrolat lawendowy, olejek z kopru włoskiego (olejek fenkułowy), olejek eukaliptusa cytrynowego, olejek geraniowy oraz olejek rozmarynowy, a więc mamy całkiem spory wybór.

Rodzice przedszkolaków szczególnie chętnie sięgają po produkty z serii Nitolic – te produkty o statusie wyrobu medycznego to m.in. spraye, płyny czy też gumki do włosów chroniące przed wszami. Gumki nasączone olejkami eterycznymi emitują zapachy, których nie lubią wszy. Olejki działają wtedy zapobiegawczo i odbywa się to bardzo bezpiecznie i łagodnie, bez kontaktu skóry z olejkiem.

W składzie preparatów Nitolic można znaleźć m.in. olejki eteryczne jak:

olejek z drzewa herbacianego,
olejek z mięty pieprzowej,
olejek lawendowy,
olejek rozmarynowy,
olejek szałwiowy,
olejek cytronellowy,

solo lub w połączeniu. Istnieją badania potwierdzające skuteczność olejków eterycznych w walce z wszami.

Co na wszy dla dzieci i dorosłych – czy olejki na wszy są skuteczne?

Zastosowanie olejków eterycznych wpisuje się w naturalne i domowe sposoby na wszy. Warto przyjrzeć się tym sposobom, bo mamy też badania kliniczne wskazujące na skuteczność preparatów zawierających olejki eteryczne na wszy.

Na przykład w jednym z badań sprawdzono na grupie 123 dzieci skuteczność 3 środków przeciwko wszom: 1-olejek z drzewa herbacianego (10%) plus olejek lawendowy (1%) (Neutralice Lotion – preparat zawiera 24% etanolu), 2-metodę polegającą na odcięciu dopływu powietrza (preparat NeutraLice Advanced – emulsja na bazie oleju mineralnego) oraz 3- preparat na bazie pyretryny i butoksylan piperonylu. Rezultaty oceniono po ostatniej aplikacji produktu:

w grupie dzieci, u których zastosowano olejki, wszy udało się wyeliminować u 41/42, czyli 97,6%, preparat zastosowano w dniach 0, 7, 14 (nakładania na włosy i wcieranie w skalp w połączeniu z wyczesywaniem);
w grupie stosującej metodę z odcięciem dopływu powietrza osiągnięto ten sam wynik: 40/41, czyli 97,6%;
w grupie z pyretryną wszy wyeliminowano jedynie u 10/40 dzieci, czyli 25,0%.

Domowa wersja preparatu nr 1 to 24 g spirytusu, 10 g olejku herbacianego, 1 g olejku lawendowego i olej roślinny, np. słonecznikowy 65 g. Preparat nanosimy na włosy i skórę głowy w dniu 0, 7 i 14 – ta sekwencja jest kluczowa dla powodzenia procedury i wynika z cyklu życia wszy. Na głowę trzeba od razu założyć czepek, najlepiej silikonowy (olejki nie reagują z silikonem). Taki czepek chroni też dziecko przed wdychaniem nadmiernej ilości molekuł olejku herbacianego, który to po przedawkowaniu może wywołać zawroty głowy czy inne niepokojące objawy ze strony układu nerwowego. Olejki są z roślin, z surowców naturalnych, ale to jednocześnie broń chemiczna i w tej roli stosujemy je właśnie przeciw wszom. Po 10 minutach umyć włosy szamponem i wyczesać drobnym grzebieniem.

W innym badaniu klinicznym na dzieciach stwierdzono skuteczność preparatu dostępnego na rynku australijskim, który zawiera olejek eukaliptusowy 11% i olejek tzw. cytrynowego drzewa herbacianego (Leptospermum petersonii) 1% w alkoholu 24% v/v. Aplikacja w dniu 0, 7 i 14 zgodnie z zaleceniami producenta (MOOV Head Lice Solution). Na umyte włosy nanoszony był preparat i wcierany w skalp, a następnie włosy wyczesywano.

Domowa wersja tego preparatu może zawierać 24 g spirytusu, 11 g olejku eukaliptusa gałkowego, 1 g olejku cytrynowego drzewa herbacianego (ten olejek zawiera ponad 70% cytralu, stąd nazwa) i olej roślinny 65 g. Ten preparat będzie odpowiedni dla starszych dzieci, czyli powyżej 6 roku życia, które dobrze tolerują olejek eukaliptusowy – u młodszych może wywołać duszności.

Z badań in vitro wiemy też, że szczególne cenne w preparatach na wszy jest połączenie olejku z drzewa herbacianego z nerolidolem – wykazuje synergię, czyli działa wyjątkowo silnie. Źródłem naturalnego nerolidolu jest olejek cabreuva. Szczególnie korzystnie wypadło połączenie olejku herbacianego (czyli z drzewa herbacianego, tea tree) w stężeniu 0,5% i nerolidolu w stężeniu 1%.

Źródło: Terzi, A.J.E. (1872-1956). Pediculus humanus.

Jakie jeszcze olejki mogą być pomocne w walce z wszami? Poza wspomnianymi australijskimi olejkami i lawendą badania in vitro wskazują, że warto zwrócić uwagę na przykład na olejki z roślin z rodzaju:

Aloysia,
Cinnamomum,
Eugenia,
Mentha,
Origanum,
Pimpinella
i Thymus.

Olejki z tych roślin są bogate w związki takie jak: anetol, 1,8-cyneol, cynamaldehyd, p-cymen, eugenol, linalol, limonen, pulegon, terpinen-4-ol i tymol. Wiele z nich wykazuje silne działanie w różnych aspektach, są jednak jednocześnie silnie drażniące na skórę. Z tej perspektywy zastosowanie drzewa herbacianego, lawendy i eukaliptusa jest lepszym rozwiązaniem – to olejki łagodne dla skóry.

O autorce

Marta K. Grochowalska – aromaterapeutka, aromatolog, towaroznawca surowców aromatycznych, wykładowca akademicki, edukatorka, autorka i podróżniczka. Substancjami aromatycznymi i aromaterapią zajmuje się zawodowo i intensywnie od 2019 r. Autorka kilkudziesięciu publikacji branżowych, popularnonaukowych i naukowych oraz wystąpień konferencyjnych na temat aromaterapii, substancji aromatycznych i naturalnego perfumiarstwa. Współautorka książki “Mieszanki olejków eterycznych do aromaterapii”. Prowadzi stronę aromarta.pl i tematyczny profil @aromarta.