Melaleuca – tym słowem zaczynają się nazwy około 300 gatunków drzew i krzewów z rodziny mirtowatych. Ich kwiaty wyglądają jak szczotki do mycia butelek, a kora łuszczy się z pnia niczym pasy papieru. Najbardziej znanym przedstawicielem rodzaju Melaleuca jest Melaleuca alternifolia, czyli drzewko herbaciane (ang. tea tree).
Olejek kajeputowy dawniej
Jednak w vintage lekospisach nikt o drzewku herbacianym nie słyszał. W vintage lekospisach gwiazdą jest jego krewniak, kajeput, czyli Melaleuca leucadendron, Melaleuca cajeputi. Dawniej stosowano olejek kajeputowy jako środek przeciwbólowy, przeciwzapalny, antybakteryjny i przeciwgrzybiczy, a nawet lek na ból zęba, wzdęcia, również na reumatyzm. Olejek kajeputowy to podstawa Mikstury Kajeputowej, zwanej też kroplami Hunna (Hunn’s drops, Hunn’s life drops), stosowanej w USA, w czasie epidemii cholery w XIX w. Mieszankę Kajeput 02 inspirowaną tą historią znajdziesz tutaj.
Być może wydaje się Tobie, że kajeput to jakieś muzeum, że to vintage, że zapomniane. To tylko pozory, a kajeput działa z ukrycia. Zamaskowany w mieszance Oleum Basilianum, znanej powszechnie jako Olbas, również w wiecznym hicie: Maści Tygrysiej, nieprzerwanie działa w służbie światowego zdrowia. W Indonezji to bardzo popularny olejek eteryczny, przy czym czasami reklamowany jest jako olejek eukaliptusowy. W zasadzie kajeput to takie drzewko herbaciane i eukaliptus na raz.
Olejek kajeputowy w sklepie Herbiness
Olejek kajeputowy bardziej znany niż z drzewa herbacianego nieznany? Jak to możliwe?
Dlaczego olejek kajeputowy to dobry pretekst do omówienia historii olejku tea-tree (drzewka herbacianego)?
Pionierem badań nad właściwościami olejku drzewka herbacianego był Arthur Penfold. W latach 1920 i 1930 opublikował wyniki badań, dowodzące silnego potencjału antybakteryjnego tego olejku. Zaczęła się epoka olejku drzewka herbacianego czyli tea-tree. Więcej o historii i zastosowaniach tea tree dowiesz się tutaj. Zobacz też wpis: Olejek z drzewa herbacianego – zastosowanie w aromaterapii cz. 1.
Początkowo surowiec do destylacji olejku herbacianego pozyskiwany był ze stanu naturalnego, czyli ograniczone zasoby. Tym bardziej, że siedliska drzewka herbacianego, czyli Melaleuca alternifolia, ograniczały się do obszaru Australii. Tymczasem Melaleuca leukadendron, M. cajeputi i inni przedstawiciele rodzaju byli zdecydowanie bardziej rozpowszechnieni w rejonie, kajeputy porastały wiele indonezyjskich wysp, a olejek kajeputowy destylowano już od pierwszej połowy XVIIIw. W tej sytuacji nie powinny dziwić dane dotyczące rocznej produkcji światowej, przytaczane w publikacji z 1960 r. Steffena Artctandera:
Roczna produkcja olejków eterycznych 1960 r.:
- olejek kajeputowy 75-200 ton
- olejek drzewka herbacianego 10-30 ton (autor zaznaczył, że ta ilość zaspokaja potrzeby rynku)
- dla porównania roczna produkcja olejku mięty polnej (Mentha arvensis) to 3000 ton
- eukaliptusów łącznie 1000 ton
Artctander komentuje również, że olejek kajeputowy wytwarzany jest w licznych, prymitywnych, lokalnych wytwórniach i w większości przeznaczany jest dla zaspokojenia lokalnych potrzeb – zobacz film na marginesie, tam czas chyba zatrzymał się w miejscu. Kajeput to od wielu pokoleń popularny środek leczniczy w Indiach, Wietnamie, Malezji, Indonezji, gdzie jest stosowany wewnętrznie i zewnętrznie, m.in. do leczenia reumatyzmu, padaczki, przy paraliżu, a także do dezynfekcji ran.
Kajeputol, czyli eukaliptol, czyli 1,8-cyneol
Głównym składnikiem olejku kajeputowego jest kajeputol, czyli związek chemiczny z rodziny terpenów. Pachnie przenikliwie, kamforowo i świeżo. W latach 1884 i 1885 Wallach i Jahns zbadali, że kajeputol jest tym samym terpenem, co wykryty w eukaliptusie eukaliptol. Aktualna nazwa tego składnika to 1,8-cyneol. Nazwa, która, niestety, nie budzi prostych skojarzeń.
W eukaliptusie gałkowym zawartość 1,8-cyneolu to 65-84%, w eukaliptusie promienistym ok. 60-65%, a w kajepucie ok. 40-70% – stąd podobieństwo zapachu, smaku, a także właściwości leczniczych. W drzewku herbacianym 1,8-cyneol stanowi do 15%. Inne olejki z dużą zawartością tej substancji to niaouli (więcej w monografii niaouli), cynamonowiec kamforowy, rozmaryn lub kardamon.
Wobec podobieństwa składu olejków eukaliptusowych i kajeputowego, w wielu formulacjach zawierających 1,8-cyneol (cukierki, lekarstwa, maści i inne), stosuje się obecnie bardziej ekonomiczny olejek eukaliptusowy.
Olejek kajeputowy czy eukaliptusowy?
Olejek kajeputowy ma działanie podobne do olejku eukaliptusowego, a główna różnica to zawartość procentowa 1,8-cyneolu. Im więcej tego składnika w olejku, tym bardziej świeży, zimny, przenikliwy zapach, budzący czasem skojarzenia medyczne.
Rekordzistą pod względem zawartości 1,8-cyneolu jest eukaliptus gałkowy (Eucalyptus globulus) i ten olejek warto włączyć do terapii, jeśli zależy Tobie konkretnie na działaniu 1,8-cyneolu. Dla oznaczenia zawartości 1,8-cyneolu w eukaliptusie gałkowym stosuje się: 70/75 i 80/85, przy czym liczby te oznaczają zawartość procentową tej substancji w olejku. Eukaliptus 80/85 znajdziesz tutaj.
Bezpieczne alternatywy. Aromaterapia dzieci
Stosowanie u dzieci olejków zawierających 1,8-cyneol (ale także mentol) wymaga ostrożności. U małych dzieci lepiej ich unikać. Więcej we wpisie: Aromaterapia dziecięca. Zobacz też inne olejki bezpieczne dla dzieci tutaj.
Olejek kajeputowy zastosowanie
W aromaterapii klinicznej olejek kajeputowy stosowany jest obecnie zgodnie z poniższymi właściwościami:
- antybakteryjny w stosunku wielu bakterii Gram-dodatnich oraz Gram-ujemnych, porównywalne z olejkiem eukaliptusowych (m. in. Streptococcus pneumoniae, Klebsiella, Escherichia coli)
- przeciwgrzybiczy,
- rozkurczowy,
- o działaniu wspomagającym leczenie hemoroidów i żylaków. Podobne działanie wykazują również olejki cytrusowe cytryna, grejpfrut oraz cyprys, geranium, kocanki, drzewko herbaciane, niaouli i paczuli.
- przeciwbólowy
- leczniczy przy stanach zapalnych górnych dróg oddechowych
- przy zapaleniu migdałków, w formie płukanek (pomaga również olejek bergamotki).
- w leczeniu stanów zapalnych zatok
- warto pamiętać, że aromaterapia kliniczna nie wspiera wewnętrznego stosowania olejków eterycznych
Badania kliniczne – zastosowanie olejków bogatych w 1,8-cyneol
Przeprowadzono liczne badania kliniczne z olejkami bogatymi w 1,8-cyneol. Stosowano terapię doustną (spożywanie olejku) oraz inhalację.
1,8-cyneol w porcjach 200 mg trzy razy dziennie podawano wewnętrznie pacjentom chorym na astmę oskrzelową, przy jednoczesnym ograniczeniu dawki przyjmowanych przez nich leków sterydowych. Redukcja dawki sterydów nie miała negatywnego wpływu na stan zdrowia pacjentów.
zbadano klinicznie, że połączenie standardowego leczenia astmy z podawaniem 1,8-cyneolu może skutkować poprawą stanu płuc i redukcją duszności.
podawano także 1,8-cyneol w porcjach 200 mg trzy razy dziennie pacjentom z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Zaobserwowano poprawę stanu zdrowia, redukcję zaostrzeń choroby i duszności oraz poprawę stanu płuc.
- w przebiegu badań klinicznych dotyczących wpływu 1,8-cyneolu na układ nerwowy, stwierdzono uspokajający wpływ 1,8-cyneolu na psychikę. Badaniom poddano pacjentów, czekających na operację. Inhalacje olejkami eterycznymi złagodziły towarzyszące oczekiwaniu lęki i stres.
Wpływ 1,8-cyneolu na neuroprzekaźniki – pamięć i koncentracja
1,8-cyneol ma również wpływ na aktywność psychiczną. Wdychanie niektórych olejków eterycznych, w tym zawierających 1,8-cyneol, ma wpływ na poziom neuroprzekaźnika acetylocholiny, konkretnie przez blokowanie enzymu (AChE = acetylocholinoesterazy), rozkładającego acetylocholinę.
W sytuacji, kiedy enzym AChE zostaje zablokowany działaniem 1,8-cyneolu, acetylocholina oddziałuje na komórkę nerwową nieco dłużej, co ma wpływ na procesy myślowe. W badaniach klinicznych udokumentowano, że podczas wdychania 1,8-cyneolu wzrasta koncentracja, a proces poznawczy staje się bardziej wydajny. Co ważne, taka terapia nie ma negatywnych skutków ubocznych.
Olejek kajeputowy może wspomagać pracę mózgu podczas nauki (egzaminy, sesja czy intensywny wysiłek intelektualny w pracy), a także w przypadku chorób neurodegeneracyjnych (np. Alzheimera). Inne olejki eteryczne, o podobnych właściwościach, to rozmaryn ct. cyneolowy, eukaliptus gałkowy, eukaliptus promienisty, kardamon. Więcej informacji znajdziesz we wpisie: Olejek rozmarynowy na pamięć i top 10 olejków eterycznych do nauki.
Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym wiele olejków działa także ochronnie na komórki nerwowe (neuroprotekcyjnie).
Wpływ 1,8-cyneolu na neuroprzekaźniki – GABA i działanie uspokajające
1,8-cyneol pomaga również obniżyć napięcie psychofizyczne, sprawia, że czujemy się spokojniejsi, lepiej się regenerujemy, wysypiamy, nie przytłacza nas nadmiar myśli. Dzieje się tak dzięki temu, że substancja ta spowalnia przewodzenie impulsów nerwowych.
W badaniach laboratoryjnych wykazano, że 1,8-cyneol blokuje kanały sodowe, co ma wpływ m.in. na zmniejszenie odczuwanego bólu, łagodzenie lęków, a także potwierdza tradycyjne zastosowanie kajeputu w leczeniu padaczki (Indonezja). Prawdopodobnie 1,8-cyneol ma też bezpośredni wpływ na receptory GABA. 1,8-cyneol blokuje również kanały wapniowe, czym można tłumaczyć rozluźniające, miorelaksacyjne i przeciwskurczowe działanie olejku kajeputowego.
- Bestseller
- Promocja!
Kajeput olejek eteryczny BIO 10 ml
-
27.00 zł
Poprzednia najniższa cena: 27.00 zł.
- Dodaj do koszyka
Destylacja olejku kajeputowego
Jak wygląda taka lokalna wytwórnia oleju kajeputowego? Tu czas stoi w miejscu, zobacz film.
Kajeputy z Wysp Korzennych
Kajeputol
Dawne lekospisy jako źródło wiedzy
W starszych lekospisach, czyli farmakopeach, olejek kajeputowy miał szerokie zastosowanie. Przykładem takiego lekospisu jest słynne dyspensatorium (prekursor farmakopei), czyli „King’s American Dispensatory„. Publikacja ukazała się po raz pierwszy w XIX w. i przedstawiała medyczne zastosowania ziół, zwłaszcza popularne w tzw. medycynie eklektycznej (eclectic medicine).
Właściwości terapeutyczne olejku kajeputowego według King’s American Dispensatory
Według „King’s Dispensatory” olejek kajeputowy to silna substancja o działaniu stymulującym i przeciwskurczowym. Po połknięciu daje uczucie rozgrzania żołądka, przyspiesza puls i może działać napotnie.
Stosowany zewnętrznie przy reumatyzmie, bólach mięśni, stawów, nerwobólach, bólach głowy, sam lub w połączeniu z innymi olejkami. Miejscowo przy pasożytach skóry, a także przy bólu zębów.
Olejek kajeputowy stanowi remedium przy stanach zapalnych krtani i oskrzeli, a także pęcherza moczowego. Wewnętrzne stany zapalne stanowiły jednak przeciwwskazanie do podawania olejku kajeputoweg wewnętrznie.
Wewnętrzną terapię olejkiem kajeputowym zalecano w przewlekłym reumatyzmie, histerii, kolce, skurczach żołądka lub jelit, czkawce. Kajeput w formie Mikstury Kajeputowej (Compound Mixture) stosowano w czasie epidemii cholery, Cincinnati, 1849-1851.
Dawkowanie olejku kajeputowego
Wewnętrznie stosowano od 1 do 10 kropli, na cukier, emulsję lub w słodzonej brandy i wodzie. Zewnętrznie może być stosowany 3 lub 4 razy dziennie.
Medycyna eklektyczna w USA
Była to forma medycyny praktykowana w XIX i XX w., która opierała się na surowcach roślinnych oraz, można by dziś powiedzieć, różnych formach fizjoterapii. Już w nazwie (eklektyczny z greki: łączący różnorodne elementy w całość) widać misję medycyny eklektycznej: wybieranie i stosowanie wszelkich metod przynoszących pacjentom korzyści. Toteż medycyna eklektyczna czerpała z wielu źródeł, również tradycji Indian. Celem działań było również ograniczenie nagminnie stosowanych wówczas metod, jak upuszczanie krwi czy terapii z zastosowaniem rtęci.
Pierwsi specjalnie wykształceni praktycy medycyny eklektycznej byli absolwentami Eclectic Medical Institute w stanie Ohio (rocznik 1833). Kilka lat później wybuchł tam lokalny skandal i pod naciskiem okolicznych mieszkańców instytut przeniesiono do Cincinnati. Działał tam przez kolejne sto lat.
Porywacze ciał
Lokalny skandal – na tym można by poprzestać, ale temat jest tyle, ciekawy, co makabryczny: szkołę podejrzewano o bezczeszczenie cmentarzy. Nie chodziło tutaj o jednak wątki religijne czy satanistyczne, ale tzw. body snatching – wykradanie zwłok.
Wykradanie zwłok dla celów medycznych było w tamtych czasach dość powszechnym procederem. Lekarze i studenci medycyny potrzebowali ciał na lekcje anatomii, do testowania procedur medycznych i prowadzenia badań. Zgodnie z prawem mogli do tych celów wykorzystać ciała skazańców. Kiedy ciał brakowało, wykradane były z cmentarzy.
Z porywaczami ciał (body snatchers, resurrection men) walczyli przedstawiciele prawa oraz zwykli obywatele. Na cmentarzach budowano wieże strażnicze, groby otaczano kratami i czuwano na nich wkrótce po pogrzebie. Jednak proceder musiał być na tyle lukratywny, że nie udawało się go powstrzymać. Co więcej, próby ograniczenia go przynosiły czasami jeszcze gorsze skutki i dochodziło nawet do morderstw.
W związku z tym musiały nastąpić zmiany. Warunki przeprowadzania sekcji zwłok zostały uregulowane prawnie w drugiej połowie XIX wieku: medycy otrzymali pozwolenie na sekcje ciał biedaków, po które nie zgłosili się krewni.
Mikstura Kajeputowa – Compound Mixture Cajeputi
- kajeputowy 1 g
- goździkowy 1 g
- anyżowy 1 g
- mięty pieprzowej 1 g
Taką mieszankę stosować można w dyfuzorze, w pomieszczeniach zagrzybionych i narażonych na rozwój bakterii, a także jako remedium i środek zapobiegawczy przy schorzeniach dróg oddechowych.
Na bazie mieszanki można też zrobić inne produkty jak spray do dezynfekcji blatów i sanitariów. W tym celu należy rozcieńczyć miksturę w etanolu 70%.
Ponadto można ją wykorzystać w maściach do pielęgnacji bolących mięśni i stawów, jako specyfik przeciwbólowy, rozluźniający i przeciwzapalny. Na przykład jako składnik maści przy bólach brzucha i skurczach mięśni gładkich.
Uwaga: mieszanka nie jest odpowiednia dla dzieci, nie należy narażać dzieci na wdychanie mieszanki. Jeśli stosujesz do dezynfekcji, rób to pod nieobecność dzieci.
King’s American Dispensatory, 1898, Mikstura Kajeputowa
Przygotowanie: po uncji olejku kajeputu, goździków, mięty pieprzowej i anyżu rozpuść w 4 uncjach alkoholu rektyfikowanego.
Działanie, zastosowanie medyczne i dawkowanie: To bardzo cenny środek pobudzający i preparat przeciwskurczowy, z powodzeniem stosowany przy kolkach, skurczach żołądka i innych, wzdęciach, bólu żołądka oraz jelit, bolesnej biegunce, cholerze, i wszędzie tam, gdzie pożądane jest działanie pobudzające i przeciwskurczowe. Podczas epidemii cholery w latach 1849-51 preparat był stosowany na szeroką skalę w Cincinnati, żeby zapobiec silnym skurczom, w dawkach 1 or 2 drachmy płynnej, co 10-15 minut; 1 do 2 dawek generalnie wystarczało, żeby złagodzić ból i skurcze, podczas gdy wszelkie inne środki zawodziły. Standardowa dawka wynosi od 10 kropli do ½ drachmy płynnej. Środek należy podawać na syropie, śluzowym naparze z wiązu czerwonego albo w gorącej brandy (zmieszanej) z posłodzoną wodą. Nie wolno podać zbyt dużo, bo wywoła to stan zapalny żołądka. Właściwie zastosowana, to bardzo cenna substancja i powinien ją posiadać każdy lekarz i aptekarz/farmaceuta (J. King).
Olejek kajeputowy w kosmetykach/maściach
- produkty do leczenia i zapobiegania żylakom, w maściach na hemoroidy
- preparaty antybakteryjnych,
- żele i maści na pogryzienia owadów,
- produkty przyspieszających gojenie ran
- w pielęgnacji cery tłustej, trądzikowej (w przypadku silnej infekcji grzybicznej połączyć z olejkiem copaiba, lawendowym, anyżowym, cytrusowymi)
- przy pasożytach skóry
- w repelentach
1,8-cyneol jest promotorem przejścia (Tisserand / Young), tzn. zwiększa przepuszczalność skóry, wspomaga przenikanie substancji aktywnych (więcej na temat promotorów przejścia we wpisie o mięcie pieprzowej).
Olejek kajeputowy – charakterystyka
Metoda otrzymywania: destylacja z parą wodną liści i gałązek drzewa Melaleuca cajeputi, Melaleuca leucadendron . Botaniczna identyfikacja często stanowi tu pewien problem, podobnie jak w przypadku olejku kocanek włoskich. W dawnych lekospisach kajeput figuruje pod nazwą M. leucadendron, obecnie częściej spotykane oznaczenie to M. cajeputi.
Wygląd: bezbarwny, bladożółty, zielonkawy płyn o rzadkiej konsystencji.
Zapach: świeży, podobny do eukaliptusa, ale o wiele mniej kamforowy, prawie słodko-owocowe nuty serca i delikatne bazowe. Ze względu na duże podobieństwo z eukaliptusem może być stosowany zamiennie w przemyśle spożywczym lub farmaceutycznym.
Warto łączyć z: olejkami cedru, goździkowym z pączków, rozmarynem, tymiankiem oraz labdanum.
Olejek kajeputowy – bezpieczeństwo stosowania
- olejki z wysoką zawartością 1,8-cyneolu mogą powodować problemy z CUN i oddychaniem u małych dzieci, więc nie należy stosować ich w pobliżu twarzy niemowląt i małych dzieci,
- zawartość 1,8-cyneolu stwarza niskie ryzyko podrażnienia skóry,
- wprowadzenie do nosa 1,8-cyneolu wiąże się z poważnymi zatruciami u małych dzieci.
Główne składniki:
- 1,8-cyneol do 67%
- alfa-terpineol do 18%
- d-limonen do 13%
- gamma-terpinen do 7%
- mircen do 6%
- alfa-pinen do 5%
- beta-kariofilen, BCP, do 5%
Alergeny:
- geraniol
- limonen
- linalol
Receptura:
Olejek na grzybicę skóry lub trudno gojące się rany (ok. 0,5%)
- olej bazowy 1 łyżka
- olejek kajeputu 1-2 krople
Warto wiedzieć przed zakupem: eukaliptusowy zapach jest charakterystyczny dla wielu olejków eterycznych, również dla olejku rozmarynowego
Farmakopea w stylu vintage
Epidemie cholery
Bibliografia
Arctander, Steffen (1960): Perfume and Flavor Materials of Natural Origin
Ayaz, Muhammad / Sadiq, Abdul / Junaid, Muhammad / Ullah, Farhat / Subhan, Fazal / Ahmed, Jawad (2017): Neuroprotective and Anti-Aging Potentials of Essential Oils from Aromatic and Medicinal Plants, in: Frontiers in Aging Neuroscience
Carson, C. F. / Hammer, K. A. / Riley, T. V. (2006): Melaleuca alternifolia (Tea Tree) oil: a review of antimicrobial and other medicinal properties, w: Clinical microbiology reviews
Ceremuga, Tomás E. (2017): Investigation of the Anxiolytic and Antidepressant Effects of Eucalyptol (1,8-Cineole), a Compound From Eucalyptus, in the Adult Male Sprague-Dawley Rat, w: AANA Journal
Eclectic Medicine, Wikipedia, dostęp 17.07.2019
Ellingwood, Finley (1919): The American Materia Medica. Therapeutics and Pharmacognosy
Felter, Harvey Wickes (1922): The Eclectic Materia Medica, Pharmacology and Therapeutics, dostęp przez Henriette’s Herbal, 17.07.2019
Ferreira-da-Silva, Francisco Walber / da Silva-Alves, Kerly Shamyra / Alves-Fernandes, Thaís Antônia / Coelho-de-Souza, Andrelina Noronha / Leal-Cardoso, José Henrique (2015): Effects of 1,8-cineole on Na+ currents of dissociated superior cervical ganglia neurons, w: Neuroscience Letters
Flaman, Zorina et al. (2001): Unintentional exposure of young children to camphor and eucalyptus oils, w: Paediatrics & child health vol. 6,2
Herman, Anna / Herman, Andrzej P. (2015): Essential oils for transdermal drug delivery, w: Journal of Pharmarmacy and Pharmacology
John Uri LLoyd, Wikipedia, dostęp 18.07.2019
Juergens, Uwe / Dethlefsen, Uwe / Steinkamp, Gratiana / Gillissen, A / Repges, R / Vetter, H. (2003): Anti-inflammatory activity of 1.8-cineol (eucalyptol) in bronchial asthma: A double-blind placebo-controlled trial, w: Respiratory medicine
Kim, Ka Young et al. (2014): The effect of 1,8-cineole inhalation on preoperative anxiety: a randomized clinical trial, w: Evidence-based complementary and alternative medicine
Kennedy, David O. (2014): Plants and the Human Brain
Pereira-Gonçalves, Átila / Ferreira-da-Silva, Francisco Walber / de Holanda-Angelin-Alves, Camille Maria / Cardoso-Teixeira, Ana Carolina / Coelho-de-Souza, Andrelina Noronha / Leal-Cardoso, José Henrique (2018): 1,8-Cineole blocks voltage-gated L-type calcium channels in tracheal smooth muscle, w: European Journal of Physiology
Remington, Joseph P. / Woods, Horatio C. et al. eds. (1918): The Dispensatory of the United States of America. Twentieth Edition
Rosemary boosts brain power!, dostęp 05.06.2019
Moss, Mark / Oliver, Lorraine (2012): Plasma 1,8-cineole correlates with cognitive performance following exposure to rosemary essential oil aroma, w: Therapeutic advances in psychopharmacology vol. 2,3
Niemetryczne jednostki miar, Luskiewnik, dostęp 17.07.2019
Price, Shirley / Price, Len (wyd.) (2012): Aromatherapy for Health Professionals
Różański, Henryk (2019): wykład na kursie „Terapie biologiczne”, PWSZ Krosno, archiwum własne
Tisserand, Robert / Young, Rodney (2014): Essential Oil Safety. Second Edition
Worth, Heinrich / Dethlefsen, Uwe (2012): Patients with Asthma Benefit from Concomitant Therapy with Cineole: A Placebo-Controlled, Double-Blind Trial, w: Journal of Asthma
Worth, Heinrich / Schacher, Christian / Dethlefsen, Uwe (2009): Concomitant therapy with Cineole (Eucalyptole) reduces exacerbations in COPD: A placebo-controlled double-blind trial, w: Respiratory research
Worwood, Valerie Ann (2016): The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy. Revised and Expanded
Ze-Jun, Wang / Heinbockel, Thomas (2018): Essential Oils and Their Constituents Targeting the GABAergic System and Sodium Channels as Treatment of Neurological Diseases, w: Molecules
Zdjęcia i ilustracje spoza kolekcji własnej – źródła i informacje o licencji:
Kajeput – grafika, tea tree – grafika, Wyspy Korzenne – ilustracja, eukaliptol – model molekuły, eukaliptusy – grafika, Vicks – reklama, acetylocholina – model molekuły, wnętrze dawnej apteki (dispensatory), porywacze ciał przy pracy, cholera – plakat francuski, cholera – plakat amerykański,
Pingback: Aromaterapia domowa - ranking 18 praktycznych rozwiązań - Herbiness