Mięta – mitologia i historia
Piękna, powabna i kusząca – w Mięcie zakochał się nawet sam bóg świata umarłych, Hades, a zazdrosna Persefona przemieniła ją w roślinę. Choć główna rola w greckim micie wydaje się być znakomitym uhonorowaniem mięty zielonej, to prawdziwą sławę zapewnił jej pewien amerykański sprzedawca mydła, późniejszy wytwórca gumy do żucia: William Wrigley Jr.
Mięta – od podbojów militarnych po skromne ogródki i książki zielarskie
Mięta zielona (Mentha spicata lub viridis) wywodzi się z rejonu Morza Śródziemnego. Ceniona była już w starożytności jako roślina lecznicza, chętnie stosowana w kulinariach i dla upiększenia zapachu domostw.
Wraz z podbojami militarnymi Rzymian mięta dostała się poza rodzime tereny, w tym do Wielkiej Brytanii, gdzie jej popularność oddaje nawet nazwa garden mint, czyli mięta ogrodowa. Traktowana była jako wartościowa przyprawa, nadająca przyjemny aromat potrawom, przy tym poprawiająca trawienie, wiatropędna, o działaniu rozkurczowym. Zapach mięty relaksował umysł i ciało, poprawiał pamięć. Wywary stosowano do płukania ust i pielęgnacji skóry. Ponadto stosowano miętę do odstraszania myszy.
Mięta zielona – szczególnie lubiana przez Amerykanów
Pomimo znakomitych referencji mięta zielona nie zrobiła w Europie wielkiej kariery, zawsze przyćmiona sławą mięty pieprzowej Mentha x piperita i mięty polej Mentha pulegum. Dopiero w Ameryce Północnej mięta zielona zyskała tytuł prawdziwej królowej mięty, głównie dzięki znanej na całym świecie gumie do żucia Wrigley’s spearmint, aromatyzowanej miętowym olejkiem. Mięta pojawia się również w produktach do higieny jamy ustnej jak pasty do zębów czy płyny do płukania ust.
Gumy do żucia – znane już w prehistorii
Warto tu wspomnieć, że guma do żucia nie jest nowym wynalazkiem, a jej historia sięga neolitu. Na przestrzeni tysiącleci i stuleci różne kultury sięgały po naturalne gumy do żucia – na początku były to np. żywice drzew, na przykład mastyks, czy też sok mleczny z pigwicy właściwej (Manilkara zapota) zwany chickle, pozyskiwany z naciętych pni pigwicy. Obecnie miejsce żywic przeważnie zajęły inne materiały: polimery i plastyfikatory z dodatkiem słodzików, chociaż niektóre naturalne substancje nadal mają zastosowanie w produkcji gum do żucia.
Mastyks – to żywica pistacji lentyszek, surowiec zielarski często stosowany zamiennie z pieprzem różowym. Olejek pieprzu różowego – co to takiego dowiesz się z monografii pieprzu.
Mięta w mieszankach na układ trawienia
Mięta zielona w połączeniu zwłaszcza z miętą pieprzową, dobrze sprawdzi się w przypadku nudności. Podobieństwa i różnice w działaniu mięty zielonej i mięty pieprzowej podsumowuje ta infografika Roberta Tisseranda.
Mieszankę możesz też wzbogacić, dodając olejek eteryczny imbiru lub ekstrakt CO2 z imbiru.
Uwaga, wdychanie olejku mięty pieprzowej nie jest bezpieczne dla dzieci poniżej 3 r. ż. U dzieci i osób źle tolerujących mentol, w przypadku nudności wystarczy zastosować samą miętę zieloną lub w połączeniu z olejkiem imbirowym.
W mieszance olejków dla poprawienia apetytu, miętę zieloną można połączyć z olejkiem kminkowym:
- mięta zielona – olejek eteryczny 10 g
- kminek – olejek eteryczny 5 g
Mięta zielona u angielskiej zielarki Maud Grieve
Więcej o historii mięty, w tym mięty zielonej można dowiedzieć się od Maud Grieve (1858-1941). Była to brytyjska zielarka, artystka-amatorka zafascynowana botaniką. Dzięki dłuższemu pobytowi w Indiach zapoznała się z tamtejszym tradycyjnym systemem medycznym, czyli Ajurwedą.
W czasie pierwszej wojny światowej, kiedy w Wielkiej Brytanii zaczęło brakować surowców roślinnych do produkcji leków, bo do tej pory importowano je z innych krajów, Maud Grieve zajęła się intensywnie uprawą roślin leczniczych i badaniami nad nimi.
Jej najbardziej znanym dziełem, wyrosłym na gruncie tych doświadczeń, jest „A Modern Herbal” opublikowany w 1931 r. Książka zawiera opis właściwości medycznych, kulinarnych i kosmetycznych roślin, warunków gospodarczych, uprawowych, a nawet informacje z zakresu medycyny ludowej. Odzwierciedla wiedzę z pierwszych dekad ubiegłego wieku.
Guma do żucia z żywicy. Mastyks.
Mięta zielona po drugiej stronie lustra – karwon
Olejki eteryczne to naturalnie występujące w roślinach substancje, charakteryzujące się silnym zapachem. Choć rola olejków nie jest do końca wyjaśniona, to bezsprzecznym faktem jest ich złożona budowa – olejek eteryczny może być zbudowany z wielu setek różnych molekuł. Te molekuły to fenole, alkohole, ketony, aldehydy – czyli związki chemiczne. Są to związki chemiczne wytworzone przez Naturę.
Olejek mięty zielonej składa się w dużej mierze z molekuły o nazwie karwon. O karwonie warto zapamiętać, że: „Karwon lubi przeglądać się w lustrze” – występuje w dwóch wersjach przestrzennych, podobnych do siebie jak Ty i Twoje lustrzane odbicie lub jak ręka lewa i prawa. (-)-karwon, inaczej l-karwon, lewoskrętny, ma taki sam skład chemiczny, jak (+)-karwon, inaczej d-karwon, prawoskrętny, różnią się jednak przestrzennym rozmieszczeniem atomów. W zależności od typu karwonu, ma on inną aktywność optyczną.
Enancjomery – czy to ma znaczenie?
Dla substancji chemicznych rozmieszczenie przestrzenne atomów ma często wielkie znaczenie i czyni z substancji lek lub truciznę (sprawdź historię leku Talidomid). W przypadku enancjomerów karwonu możemy samodzielnie doświadczyć różnic, posługując się zmysłem zapachu: (-)-karwon nadaje zapach mięcie zielonej, (+)-karwon pachnie krakersami, to zapach olejku kminkowego, o którym dowiesz się więcej z z monografii olejku kminkowego (Carum carvi).
Inna znana para enancjomerów to (+)-limonen i (-)-limonen, znane z olejków cytrusowych – tu nie ma spektakularnej różnicy w zapachu.
Enancjomery mają przeważnie takie same parametry, jak temperatura topnienia czy wrzenia, ale mogą przejawiać odmienny wpływ biologiczny na organizm.
Warto też wiedzieć, że próby syntetyzowania molekuł zapachowych przez człowieka często zwieńczone są uzyskaniem innej struktury przestrzennej, niż występująca w naturze.
Przepis:
Olejek na ból brzucha – po zmieszaniu wmasować delikatnie w bolące miejsca
- olej bazowy 1 łyżka
- mięta zielona 6 kropli
- rumianek 3 krople
Olejek mięty zielonej – charakterystyka
Metoda otrzymywania: destylacja z parą wodną ziela mięty (Mentha spicata).
Wygląd: jasny, słomkowy płyn o rzadkiej konsystencji.
Zapach: świeży, zielono-ziołowy, słodki, silny. Olejek miętowy szczególnie lubiany przez Amerykanów. Jest często stosowany jako dodatek do gum do żucia, past do zębów i innych środków do higieny jamy ustnej.
Olejek mięty zielonej w perfumerii i mydłach
Olejek mięty zielonej stosowany w licznych kompozycjach, m.in. z lawendą w perfumach fougère (paprociowych) i jaśminem. Doskonale komponuje się z szałwią muszkatołową, pięknie ociepla ciężkie nuty wetiwerii, paczuli, cedrów.
To olejek o bardzo silnej projekcji, więc należy stosować go w niewielkiej ilości, by nie przytłumił innych nut. Siłę zapachu można wykorzystać w kompozycjach płynów odświeżających, niwelujących niekorzystne zapachy. Jest jednym z nielicznych zapachów, który potrafi zdominować zapach tytoniu. Olejek mięty zielonej jest też częstym dodatkiem do mydeł – jest o wiele trwalszy od mięty pieprzowej.
Olejek mięty zielonej – bezpieczeństwo stosowania
- niskie ryzyko podrażnienia skóry i błon śluzowych
- brak znanych przeciwwskazań,
- maksymalne dopuszczalne stężenie na skórę: wg Tisseranda/Younga 1,7% lub wg IFRA 1,2% dla produktów pozostających na skórze,
- status GRAS (jest na liście dodatków do żywności generalnie uważanych za bezpieczne przez amerykańską FDA).
Warto wiedzieć przed zakupem: mięta zielona nie zawiera mentolu, więc jest odpowiednia do stosowania u dzieci. Zawiera jednak częste alergeny limonen (25%) i linalol (0,5%).
Olejki w sklepie:
Właściwości terapeutyczne olejku mięty zielonej:
- odkażający na skórę i błony śluzowe,
- uspokajający,
- udrażniający zatoki,
- poprawiający i regulujący trawienie,
- wzmacniający,
- rozkurczający mięśnie gładkie,
- pobudzający.
Zastosowanie terapeutyczne olejku mięty zielonej:
- kolka,
- niestrawność,
- nudności,
- wzdęcia,
- dolegliwości trawienne,
- ból brzucha,
- nerwoból,
- lumbago,
- bóle mięśni,
- migreny na tle nerwowym,
- przemęczenie nerwowe.
Bibliografia
Maud Grieve, Maude (1931): A Modern Herbal
Tisserand, Robert / Young, Rodney (2014): Essential Oil Safety. Second Edition
Worwood, Valerie Ann (2016): The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy. Revised and Expanded
Wrigley Botanical Gardens, Wikipedia, dostęp 28.04.2019
Zdjęcia i ilustracje spoza kolekcji własnej – źródła i informacje o licencji:
Obraz nr 1, Obraz nr 2, Obraz nr 3, Obraz nr 4, Obraz nr 5, Obraz nr 6
Pingback: Brzydki zapach z pralki - przyczyny i jak to rozwiązać
Pingback: Brzydki zapach z ust - top 10 olejków na halitozę