Domowe sposoby na mrówki

Mrówkowate (Formicidae), czyli zwyczajowo – mrówki, to bardzo rozpowszechniona na Ziemi rodzina owadów. O ile w lesie czy ogrodzie zwykle nam nie przeszkadzają, o tyle w domu już tak. Dowiedz się, jakie są sprawdzone domowe sposoby na mrówki.

Spis treści

Mrówki w Polsce

W Polsce występuje ponad 100 gatunków mrówek. Nazwy niektórych z nich są bardzo kreatywne (chociaż po prawdzie w polskiej entomologii, czyli nauce o owadach, nie jest to aż takie nadzwyczajne). Jakie gatunki mrówek występują w Polsce? Między innymi są to:

gmachówka cieśla,
hurtnica wstydliwa,
kartonówka zwyczajna,
mrówka amazonka,
koczowniczka czarna,
mrówka faraona (czy bywa mściwa?),
mrówka smętnica,
mrówka złodziejka,
nieróbka czarniawa,
otrupka Westwooda,
pierwomrówka podziemna,
wścieklica dorodna i marszysta, zwyczajna i uszatka,
zbójnica krwista,
złośnica zwyczajna.

Łatwo można wyczuć niechęć osób tak nazywających mrówki. Na pocieszenie są chociaż ozdobnice i smuklice. Wiele gatunków nie doczekało się nawet polskiej nazwy – może to i lepiej.

Mrówki mają bogate życie społeczne. Kiedy kolonia dojrzewa, skupia się na reprodukcji. Cykl rozwojowy mrówek obejmuje 4 etapy: jajo –> larwa –> poczwarka –> imago (dojrzały osobnik). Czy wobec mnogości gatunków mrówek i różnych etapów rozwojowych trudno jest odstraszać lub zwalczać mrówki?

Mrówki – pożyteczne owady czy poważne szkodniki?

Zanim poznamy domowe sposoby na mrówki, zacznijmy od przypomnienia, że mrówki pełnią ważne funkcje w przyrodzie. Mrówki wpływają korzystnie na glebę, usuwają ze środowiska martwe organizmy, ograniczają populacje szkodników.

Dla osób nielubiących pająków dobra wiadomość. Są doniesienia o odstraszającym działaniu substancji chemicznych wytwarzanych przez wścieklice zwyczajne na pająki. W jednym z badań wykazano “znaczący efekt odstraszający na osobniki młodociane fałszywej czarnej wdowy (Steatoda grossa), wdowy (Latrodectus hesperus) i kątnika wiejskiego (Eratigena agrestis), a także umiarkowany (ale statystycznie nieistotny) efekt odstraszający na krzyżaka ogrodowego (Araneus diadematus)”.

Być może kiedyś powstaną środki odstraszające pająki na bazie substancji pochodzących od mrówek. Na ten moment możesz poeksperymentować z olejkami eterycznymi. Więcej przeczytasz we wpisie: Co odstrasza pająki i czy olejki eteryczne też?

Pozytywne informacje o mrówkach znajdziemy zwykle na stronach poświęconych lasom, natomiast strony poświęcone ogrodnictwu czy rolnictwu częściej straszą mrówkami-szkodnikami. Mianowicie mrówki mogą podgryzać rośliny, a nawet przenosić choroby grzybowe (niechcący, ale na świecie nawet występują gatunki mrówek, które potrafią hodować grzyby na pokarm dla siebie!). Potrafią też hodować mszyce.

Kwas mrówkowy – otrzymywanie i działanie

Występujące w Polsce gatunki mrówek nie są dla nas niebezpieczne. Ukąszenia mogą być nieprzyjemne – bolesne lub wywołujące świąd (wtedy warto wspomóc się olejkiem lawendowym, mięty pieprzowej czy goździkowym). Może też zdarzyć się alergia na jad mrówek, w którym mogą znajdować się różne substancje jak terpenoidy, histamina i chyba najbardziej znany składnik – kwas mrówkowy (Acidum formicum). Na pewno znasz jego działanie, gdyż występuje on również we włoskach parzących pokrzyw.

Kwas mrówkowy został naukowo opisany już w XVII w., a uzyskano go w procesie… destylacji mrówek! Brzmi jak nieco makabryczna mrówcza praca… Na szczęście dla mrówek, w XIX w. opracowano pierwszą metodę syntezy kwasu mrówkowego.

A do czego służy kwas mrówkowy? Jest to silny środek grzybobójczy. Stosowany m.in. w… pszczelarstwie do zwalczania warrozy. Rozcieńczony w etanolu kwas mrówkowy można zakupić jako lek pod nazwą spirytus mrówczany. Wskazania do jego zastosowania to miejscowe bóle stawów i mięśni.

Kiedy zwalczać mrówki?

Jednak o ile w ogrodzie mrówki zwykle dobrze tolerujemy i korzyści przeważają nad szkodami, to prawdziwy problem zaczyna się, kiedy mrówki pojawiają się w domu. Kłopotliwych gatunków jest na szczęście mało, ale kiedy zaczynają wędrować po kuchni w poszukiwaniu słodkiego pokarmu, to zwykle podejmujemy z nimi walkę. Gdy mrówki zaczynają gniazdować w budynkach, dochodzi do infestacji i zwykle potrzebna jest profesjonalna pomoc. A czy są naturalne i domowe sposoby na mrówki? Zobaczmy.

Naturalne i domowe sposoby na mrówki

Domowe sposoby na mrówki możemy podzielić na fizyczne i chemiczne. Te pierwsze to uszczelnianie, zamykanie, pułapki, klej entomologiczny. Chemiczne domowe sposoby przeciw mrówkom to stosowanie np. octu albo zmielonego cynamonu.

Cynamon i ocet na mrówki

Można też łączyć te substancje. W jednym z badań przetestowano ocet aromatyczny (wyciąg octowy) przygotowany w następujący sposób:

150 g skórki pomarańczowej,
3 laski cynamonu,
2 gałązki rozmarynu,
500 ml octu.

Po 2 tygodniach ekstrakcji całość odfiltrowano. Do porcji 300 ml przelanej do butelki z atomizerem dodano jeszcze 100 ml wody destylowanej. Produkt był oceniany wizualnie, pod kątem zapachu oraz skuteczności czyszczenia i odstraszania mrówek przez grupę 10 osób, od których dostał pozytywne oceny.

Olejki eteryczne na mrówki – jakie i jak stosować?

Olejki eteryczne oraz ich składniki mogą wykazywać działanie odstraszające oraz bójcze na mrówki. Badania naukowe często prowadzone są na gatunku mrówka ognista (Solenopsis invicta, ang. fire ant lub red imported fire ant), która powoduje bolesne ukąszenia. W Polsce na szczęście nie występuje.

Badania różnego typu wskazują, że pomocne mogą być m.in.:

mięta,
cytronella,
cynamon i kasja,
eukaliptus gałkowy,
drzewo herbaciane,
paczula,
aldehyd anyżowy,
karwakrol (znajdziesz go w oregano),
tymol (znajdziesz go w tymianku).

W tradycji zielarskiej popularnym środkiem na mrówki i inne insekty jest też olejek cedrowy oraz jeden z jego składników – cedrol. Bogaty w ten związek jest olejek cedru wirginijskiego (botanicznie jałowiec, Juniperus virginiana), ale w kontekście tradycyjnych repelentów wymieniane są także inne olejki cedrowe. Połączenia różnych olejków cedrowych np. cedr atlaski+wirginijski to klasyka gatunku. Ich skuteczność może wynikać z synergii. Badania wskazują, że również ekstrakt CO2 z jałowca wirginijskiego może działać zniechęcająco na mrówki poszukujące pokarmu. Przy okazji cedrol okazał się toksyczne dla kleszczy.

Warto wypróbować powyższe olejki eteryczne oraz ich składniki wśród domowych sposobów na mrówki. W jaki sposób? Podobnie jak w przypadku odstraszania innych niechcianych towarzyszy jak pająki czy osy.

Wypróbuj dyfuzję w pomieszczeniu – możesz stosować olejki w dedykowanych im urządzeniach, czyli dyfuzorach. Inna opcja to spray aromatyczny np. na bazie etanolu 90%, do którego dodajesz olejki w wybranej ilości. Jeśli chcesz dodać olejki do octu, pamiętaj, że nie rozpuszczą się w nim – skorzystaj z pomocy solubilizatora jak Solubol. Jest to ważne zwłaszcza, jeśli chcesz taki spray zastosować do sprzątania. Nierozcieńczone olejki mogą działać niszcząco na tworzywa np. przebarwić blat kuchenny.

Warto zacząć od niskiego stężenia i obserwować efekty. Możesz też rozłożyć kawałki filcu czy bawełny, na które zaaplikujesz kilka kropli olejku, w miejsca, gdzie pojawiają się mrówki. Pamiętaj przy tym, że niektóre z tych olejków mają bardzo silne zapachy i działanie (np. kasja, cynamon, oregano, tymianek). Zwróć uwagę na bezpieczeństwo (unikaj bezpośredniego kontaktu z olejkiem, uważaj na delikatnych domowników – dzieci i zwierzęta).

Mieszanki olejków na mrówki

Jeśli zapach pojedynczego olejku jest dla kogoś problemem, warto wypróbować dany olejek w mieszance. Możesz tworzyć własne kompozycje lub eksperymentować z gotowymi mieszankami. Na przykład z Mace 04 m.in. z cynamonem, miętą i tymiankiem lub Marsylia 01 z eukaliptusem, rozmarynem i miętą. Obie o silnym działaniu i od lat lubiane przez klientki.

Z drugiej strony, stosując olejki na mrówki w swoim otoczeniu, możesz zaobserwować dodatkowe korzyści – przyjemny zapach w otoczeniu, poprawę nastroju czy mniej problemów z drobnoustrojami np. powodującymi katar.

A czy Ty masz sprawdzone domowe sposoby na mrówki? Pochwal się nimi w komentarzach!

O autorce

Marta K. Grochowalska – aromaterapeutka, aromatolog, towaroznawca surowców aromatycznych, wykładowca akademicki, edukatorka, autorka i podróżniczka. Substancjami aromatycznymi i aromaterapią zajmuje się zawodowo i intensywnie od 2019 r. Autorka kilkudziesięciu publikacji branżowych, popularnonaukowych i naukowych oraz wystąpień konferencyjnych na temat aromaterapii, substancji aromatycznych i naturalnego perfumiarstwa. Współautorka książki “Mieszanki olejków eterycznych do aromaterapii”. Prowadzi stronę aromarta.pl i tematyczny profil @aromarta.