Olejek eteryczny balsamu Copaiba – właściwości i zastosowanie

Olejek  copaiba zapisał się trwale w moim sercu, bo to pierwszy olejek eteryczny, który kupiłam. To nietypowy start aromaterapeutycznej przygody, jednak od początku urzekła mnie tajemnicza nazwa olejku oraz jego dwoista natura: jest niezwykle łagodny dla skóry, a jednocześnie działa silnie i skutecznie. To ideał przy trądzikowej skórze, który można stosować punktowo na skórę w stężeniu 100%, z zaufaniem, że terapia będzie skuteczna.

Mój wielki entuzjazm do copaiba (kopaiwa), zwanego również copahu, był przez kilka lat nieco niezrozumiały wśród znajomych fitoterapeutów, ale podzielały go wszelkie pożółkłe manuskrypty sprzed lat.

Dzisiaj olejek copaiba to gwiazda, jeden z najlepszych olejków o działaniu przeciwzapalnym.

Copaiba – olejki w sklepie Herbiness

Olejek copaiba – właściwości:

  • przeciwbólowy,
  • przeciwgrzybiczy,
  • przeciwzapalny,
  • przeciwdrobnoustrojowy/antymikrobowy,
  • odkażający na skórę i błony śluzowe,
  • ściągający,
  • przyspieszający gojenie ran
  • moczopędny,
  • wykrztuśny,

Olejek copaiba – zastosowanie:

  • zapalenie oskrzeli,
  • ból gardła,
  • zapalenie migdałków,
  • infekcje i stany zapalne układu moczowego
  • bóle mięśni,
  • stany zapalne skóry,
  • infekcje bakteryjne i grzybicze skóry, paznokci, stóp
copaiba-Copaifera_officinalis_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen.jpg

Kolorowa grafika Copaiba officinalis pochodzi z książki „Köhler’s Medizinal-Pflanzen” autorstwa niemieckiego lekarza i chemika Hermanna Adolpha Köhlera (1834-1879), edytowanej i wydawanaej po śmierci autora pod koniec XIX w.

Kannabinoidy w badaniach naukowych

Dr Ruth Ross od wielu lat bada wpływ konopi na ludzki układ endokannabinoidowy. W prelekcji TEDx dr Ross opowiada o początkach tej pracy – kannabioidy nie były wówczas modne w świecie nauki, a temat wywoływał głównie żarciki. Jednak… „Jeśli jesteś przez lata wierny swej pasji, miej pewność, że pewnego dnia stanie się ona modna” – mówi dr Ross. Cała prawda, bo dzisiaj kannabinoidy to gwiazda. A co łączy je z olejkiem copaiba? Substancja o nazwie beta-kariofilen (BCP), jeden z kannabinoidów, w wysokim stężeniu znajduje się w olejku copaiba, a także w olejku buchu, ylang-ylang, chmielu lub konopiach.

Olejek copaiba i inne źródła BPC

Beta-kariofilen (w skrócie BCP) to pierwszy poznany kannabinoid dostępny w żywności. Ma status GRAS, czyli jest na liście dodatków do żywności uznanych za bezpieczne przez amerykańską FDA. Występuje w składzie wielu olejków eterycznych, m.in. balsamu copaiba, pieprzu czarnego oraz białego, ylang-ylang, melisy, konopi, kocimiętki, a także goździkowym, woskownicy, kocankowym, korzennika i wielu innych. Stężenie BCP w składzie olejków eterycznych jednak  rzadko przekracza 10%, natomiast w przypadku olejku copaiba mamy do czynienia z rekordową zawartością tego składnika: aż do 53%. Olejek czarnego pieprzu to zawartość 9-30% BPC, a w ylang-ylang oraz melisie stężenie dochodzi do 20%.

Beta-kariofilen należy do seskwiterpenów i w diecie nadaje ostrości przyprawom jak pieprz czy goździki. Ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Przynosi pozytywne rezultaty w chorobach układu kostnego, trawiennego, w depresji, a nawet wykazuje działanie synergistyczne, tzn. wzmacnia działanie niektórych chemoterapeutyków (badania na liniach komórkowych).

Inne kannabinoidy – alfa-kariofilen

Alfa-kariofilen to inny kanabinoid, izomer BCP. Oznacza to tyle, że oba mają taki sam skład atomowy, ale różnią się kolejnością lub układem przestrzennym atomów. Alfa-kariofilen odkryto w olejku eterycznym chmielu, stąd od łac. nazwy rośliny Humulus lupulus pochodzi synonimiczna nazwa alfa-kariofilenu: humulen. Bardzo często oba izomery występują w tej samej roślinie, tylko w innej ilości. W olejku eterycznym chmielu humulenu może być nawet około 40%. W olejku copaiba jest go ok. 2-6%. Inne źródła alfa-kariofilenu to m.in. olejek konopny, geranium oraz rozmarynu (ct. cyneolowy). Alfa-kariofilen wykazuje działanie przeciwzapalne. Ponadto prowadzone są badania nad działaniem antynowotworowym humulenu.

copaiba_-kariofilen-Humulus_lupulus.jpg

Grafika chmielu pochodzi z książki „Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz” z 1885 r. autorstwa prof. Otto Wilhelma Thomé. Chmiel zawiera izomer beta-kariofilenu, alfa-kariofilen, który po raz pierwszy odkryto właśnie w chmielu i stąd nazywany bywa też humulenem od łac. nazwy chmielu: Humulus lupulus.

Tradycyjne zastosowania copaiba

Ze szczególnych walorów leczniczych copaiba zdawano sobie sprawę już w przeszłości. Używano kompletną żywicę kopaiwa (poprawnie: oleorezynę) lub produkty destylacji oleożywicy, często w połączeniu z sandałowcem, buchu i pieprzem kubeba, do leczenia przeróżnych chorób, od rzeżączki po przewlekłe stany zapalne pęcherza. Warto wiedzieć, że przed wynalezieniem sulfonamidów i potem antybiotyków, do leczenia rzeżączki stosowano najsilniejsze z dostępnych środków.

Copaiba stosowano również w przewlekłych stanach zapalnych oskrzeli, szczególnie przy zwiększonej produkcji śluzu, a nawet krwiopluciu.

Copaiba ma również działanie moczopędne. Madaus przywołuje również zastosowanie w leczeniu biegunki, piasku nerkowego, różnorodnych chorobach układu płciowego, również ze zmianami ropnymi, przy paraliżu i zewnętrznie jako środek wspomagający regenerację.

Zwracano jednak uwagę, że w wyniku nadużywania oleożywicy copaiwowej może pojawić się wysypka i niestrawność. Aby uniknąć tych nieprzyjemnych skutków ubocznych, oleożywicę podawano w kapsułkach żelatynowych. Stosowano również emulsję copaiba: z dodatkiem węglanu potasu (forma mydła), zawiesinę z gumą akacjową, w syropie, z dodatkiem mięty, również z cynamonem. Przy zbyt wysokich dawkach doustnych i przewlekłym stosowaniu może wystąpić osłabienie narządów płciowych (Madaus), a także gorączka, dreszcze, drżenia, osłabienie mięśni, ból głowy.

Olejek eteryczny copaiba destyluje się z oleożywicy kopaiwowej, zawartość olejku to 30-55%. W przypadku podawania olejku copaiba doustnie (a nie żywicy) nie występowały mdłości po spożyciu. Olejek copaiba doustnie – dawka zależnie od źródeł 5-15 kropli lub 10-20 kropli. Olejek ma pikantny smak, charakterystyczny dla beta-kariofilenu.

Olejek copaiba, żywica copaiba – czym to się różnią

Surowcem podstawowym jest tutaj żywica Copaiba. Poprawna nazwa tej żywicy to oleożywica Copaiba, jednak powszechnie stosuje się nazwę „balsam Copaiba”. Słowo oleożywica oznacza, że mamy do czynienie z mieszaniną olejku eterycznego (oleo) + kwasów żywicznych (żywica).

Jeśli poddamy balsam kopaiwowy destylacji, uzyskamy olejek eteryczny kopaiwowy, którego dotyczy niniejszy wpis,  oraz pozostałości w postaci mieszaniny kwasów żywicznych. Podobnie, jeśli destylacji poddamy żywicę sosnową, uzyskamy olejek (terpentynowy) i mieszaninę kwasów żywicznych (kalafonię).

Woskownica europejska, Myrica gale, ang. bog myrtle, to krzew występujący w Polsce tylko na wybrzeżu i podlegający ścisłej ochronie. Olejek woskownicy zawiera około 11% beta kariofilenu, myrcen 9%, limonen 7%, a ponadto kadinen, kariofilen, felandren, germacren, elemen, cadinen, paracymen, nerolidol oraz bisabol, destylowany jest w kanadyjskich wytwórniach. Woskownicę stosowano niegdyś jako naturalny repelent. Jak nazwa wskazuje, z rośliny można pozyskać wosk. W średniowieczu dostarczała go do wyrobu świec i kosmetyków: liście wygotowywano, a na górze zbierał się wosk. Woskownice z innych rejonów świata (rosną też w Azji i Ameryce Północnej) są zresztą wykorzystywane do dzisiaj w przemyśle kosmetycznym jako źródło wosku. Woskownica była również wykorzystywana także w piwowarstwie, głównie w Europie Północno-Zachodniej, garbarstwie oraz jako roślina lecznicza. Woskownicę można spotkać w okolicy Łeby czy Mielna, można ją również uprawiać. Polecana jest na brzegi oczek wodnych, bo to roślina zalewowa. Lubi błota, bagna, torfy i kwaśną ziemię, co oddaje angielska nazwa bog myrtle, czyli mirt błotny.

Olejek copaiba na skórę. Właściwości antybakteryjne

Olejek copaiba jest szczególnie cenny jako składnik kosmetyków do cery trądzikowej. Prowadzono badania na ochotnikach, z użyciem żelu z 1% zawartością olejku eterycznego copaiba i uzyskano znaczną poprawę stanu skóry. Taki dobry efektu jest ściśle związany z właściwościami olejku: działa przeciw zapalnie, antyseptycznie, przeciw grzybiczo, antybakteryjnie i bakteriobójczo. W terapiach trądzikowych ważne jest wielotorowe działanie. Często bowiem problemem nie jest sama bakteria Acne vulgaris, lecz towarzyszące jej grzyby, stany zapalne i nadmierna keratynizacja.

Olejek copaiba dodaj również do kosmetyków dla cery zmęczonej, z urazami, siniakami, skaleczeniami, wrzodami – copaiba przyspiesza gojenie.

Krem z copaiba rozweselający skórę? Czemu nie!

Kosmetyki z olejkiem copaiba mogą pełnić rolę osobistych terapeutów radości. Beta-kariofilen oddziałuje na receptory kannabinoidowe w skórze, co skutkuje produkcją beta-endorfin, czyli hormonów szczęścia. Możesz tez zostać swoim osobistym, bezolejkowym terapeutą radości, stymulując receptory tańcem i śpiewem – takie aktywności prowadzą do aktywacji własnej fabryki chemicznej, wytwarzasz kannabinoidy samodzielnie.

Czarno-biała grafika Copaifera langsdorffii, zwanego po ang. Diesel tree (drzewo-diesel). To tropikalne, można powiedzieć wręcz: roponośne drzewo, dostarcza żywicy, która może napędzać silniki typu diesel. Żywicę pozyskuje się z drzew dwa razy w roku, nawiercając otwór w pniu. Przez 3 miesiące żywica zachowuje płynną konsystencję, później gęstnieje. Uprawy w naszym klimacie są niemożliwe, drzewo wymaga wiecznych wakacji, upałów i wilgoci. Więcej informacji na blogu herbiness.com we wpisie: “Do czego przydać się może drzewo. Mydła z Lassu.”

Olejek eteryczny copaiba charakterystyka

Metoda otrzymywania: olejek eteryczny uzyskiwany jest w wyniku destylacji parą wodną żywicy nazywanej balsamem copaiba lub kopaiwa. Żywica pochodzi z Copaifera officinalis lub C. langsdorffii, gatunków drzew z rodzaju kopaiwa (copaiba). To zimozielone drzewo rejonów tropikalnych, dostarczające wartościowej żywicy. Żywicę pozyskuje się z drzew dwa razy w roku, nawiercając otwór w pniu. Z jednego hektara uprawy pozyskać można ponad tonę żywicy. Przez 3 miesiące żywica zachowuje płynną konsystencję i bywa użytkowana… jako paliwo do diesli. Później cenny płyn gęstnieje. Nieco myląca jest nazwa: „balsam copaiba”. Nazwa „balsam” tradycyjnie powinno być używane wobec żywic bogatych w kwas cynamonowy (Peru, Tolu) lub benzoesowy (benjoin). W składzie żywicy copaiba takowych nie ma. Zawartość olejku eterycznego w żywicy to około 30-55%

Wygląd: bezbarwny, bladożółty lub żółtozielony lub niebieskawy płyn o rzadkiej konsystencji.

Zapach: bardzo delikatny i złożony, słodki, kremowo-balsamiczny, może przypominać balsam Peru.

Warto łączyć z: m.in. ylang-ylang, heliotropem, sandałowcem, absolutem jaśminowym. Sprawdzi się także w perfumach drzewnych np. z sosną, korzennych oraz fiołkowych.

Olejek copaiba – bezpieczeństwo stosowania

  • brak znanych czynników ryzyka,
  • brak znanych przeciwwskazań

Główne składniki Copaifera langsdorffii:

  • beta-kariofilen 53%
  • trans-alfa-bergamoten w parze z beta-elemenem 9,3%
  • alfa-copaen 4,8%
  • germakren 4,3%
  • beta-bisabolen 4,7%

Właściwości lecznicze i zastosowanie olejków eterycznych to często skomplikowana sprawa, wymagająca uwzględnienia kompleksu molekuł, jednak jeśli wiemy o olejku, że zawiera w składzie jakiś charakterystyczny komponent, na przykład BCP, możemy prognozować jego działanie, a także odnaleźć olejki do stosowania zamiennie. Na przykład w maści przeciwzapalnej czy w preparacie przeciwbakteryjnym warto przetestować olejek ylang-ylang, najlepiej taki z ostatniej destylacji, który z przyczyn technologicznych zawiera najwięcej seskwiterpenów (BCP) ze wszystkich olejków ylang-ylang.

Alergeny

Olejek nie zawiera substancji uznawanych za alergeny. To jeden z najbardziej bezpiecznych olejków eterycznych.

Przepis

Olejek do dyfuzji „kąpiel leśna”:

  • copaiba 3 krople
  • daglezja 2 krople
  • jodła syberyjska 2 krople
  • szałwia muszkatołowa 1 kropla
  • kocanki włoskie 1 kropla
  • jaśmin 1 kropla

Warto wiedzieć przed zakupem: podsumowując, olejek copaiba jest silnie przeciwzapalny, ma balsamiczny zapach, a ponadto jest doskonałym utrwalaczem perfum. Żywica copaiba to nie to samo co olejek żywicy copaiba.

Fotografia przedstawia owoc C. langsdorffii – czyż nie piękny i oryginalny, jak na drzewo-diesel przystało?

Bibliografia

Arctander, Steffen (1960): Perfume and Flavor Materials of Natural Origin
Caryophyllene, Science Direct, dostęp 15.06.2019
Copaiba, B.P. Copaiba, w: The British Pharmaceutical Codex. An Imperial Dispensatory for the Use of Medical Practioners and Pharmacists by Pharmaceutical Society of Great Britain (1911)
Sayre, Lucius Elmer (1917): A manual of organic materia medica and pharmacognosy; an introduction to the study of the vegetable kingdom and the vegetable and animal drugs (with syllabus of inorganic remedial agents) comprising the botanical and physical characteristics, source, constituents, pharmacopoeial preparations, insects injurious to drugs, and pharmacal botany, Ed. 4, rev.
Felter, Harvey Wickes ed. (1905): King’s American Dispensatory
Madaus, Gerhard (1938): Lehrbuch der biologischen Heilmittel, Abt. 1: Heilpflanzen, t. I., Digitale Bibliothek Braunschweig
Tisserand, Robert / Young, Rodney (2014): Essential Oil Safety. Second Edition
Worwood, Valerie Ann (2016): The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy. Revised and Expanded
Silva, da A.G. / Puziol Pde F. / Leitao R.N. / Gomes T.R. / Scherer R. / Martins M.L. / Cavalcanti A.S. / Cavalcanti L.C. (2012): Application of the essential oil from copaiba (Copaifera langsdori Desf.) for acne vulgaris: a double-blind, placebo-controlled clinical trial, w: Alternative Medicine Review. A Journal of Clinical Therapeutics

Zdjęcia i ilustracje spoza kolekcji własnej – źródła i informacje o licencji:

Kolorowa grafika C. officinalis, Czarno-biała grafika Copaifera Langsdorffii, woskownica – grafika, owoc C. langsdorffii, beta-kariofilen model 3D, chmiel – grafika,


Facebook


Instagram

Ten post ma 3 komentarzy

Możliwość dodawania komentarzy nie jest dostępna.